بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ نوعی فرصت شغلی است که در میان افرادی که به دنبال مشاغل پاره وقت هستند، محبوبیت بالایی دارد. برخی از شرکت‌های بازاریابی شبکه ای در ایران، مثل تکسو، بیز، نیوشا و پنبه ریز از جمله معروف‌ترین این شرکت‌ها هستند.

کالایی را در نظر بگیرید که قرار است پس از تولید به دست مصرف کننده نهایی برسد. به این منظور این کالا باید از کانال‌های مختلف توزیع ماننده عمده فروشی، انبارداری و خرده فروشی عبور کند.

اما نتورک مارکتینگ چیست ؟ بازاریابی شبکه ای کجای این مسیر قرار است قرار بگیرد؟ در این مقاله تصمیم داریم در مورد بازاریابی شبکه ای صحبت کنیم و پاسخ کاملی به سوال نتورک مارکتینگ چیست دهیم. اگر به این زمینه علاقه دارید پیشنهاد می کنیم تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

تعریف مختصری از بازاریابی شبکه ای

برای پاسخ به این سوال بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ چیست (Network marketing)؟ باید بگوییم که مدل تجاری موفقی است که این واسطه‌های فروش را از میان برداشته و کالا پس از تولید به دست مشاوران فروش می‌رسد و آنها وظیفه رساندن محصولات به مصرف کننده نهایی را دارند.

استفاده از مشاورین فروش به جای کانال‌های توزیع سنتی، موجب حذف مبالغ هنگفتی می‌گردد. که در این فرآیند باید هزینه شود. به این ترتیب محصولات قیمت معقول‌تری می‌یابد و بهره وری خدمات مشتریان نیز بسیار بالاتر می‌رود. ارائه محصولات شرکت مادر به صورت فرد به فرد است که نیاز به محل ثابتی برای فروش ندارد. از مزایای جذاب دیگری که بازاریابی شبکه ای ارائه می‌دهد، استفاده از قدرتمندترین و تأثیرگذارترین نوع تبلیغات یعنی تبلیغات کلامی است.

این نوع تبلیغات بر پایه تجربه خرید افراد استوار است که بیشترین تأثیر را روی دیگر مصرف کننده‌ها دارد.

نتورک مارکتینگ چیست و بازاریابی شبکه ای چند زیر مجموعه دارد؟

• تک سطحی (SLM: Single-Level Marketing):

در این روش از بازاریابی شبکه ای، تماماً درآمد فرد بر اساس عملکرد شخصی بازاریاب یا فروشنده پرداخت می‌شود و نیازی به شبکه سازی و اضافه کردن زیر مجموعه در این مدل وجود ندارد.

• چند سطحی (MLM: Multi-Level Marketing):

در این روش، مشاور فروش علاوه بر اینکه از فروش خود درآمد کسب می‌کند. با معرفی کار به اشخاص و شبکه سازی سود بیشتر در نتیجه درآمد بیشتری نیز به دست می‌آورد. بیشترین حالتی که افراد با سوال نتورک مارکتینگ چیست به یاد می آورند ابن حالت است.

در بازاریابی شبکه ای فروشندگان نیز مانند مشتریان اهمیت زیادی دارند.

مسئولیت مشاوران علاوه بر فروش محصولات یافتن مشتریان ثابت و وفادار است. فروشندگان بر اساس شناخت خود از بازار هدف و نیازهای آن، موجبات توسعه بازار محصول و افزایش سهم بازار را فراهم می‌کنند.

نکته مهم دیگر در بازاریابی شبکه ای، اینکه فروشندگان از مهم‌ترین راه‌های ارتباطی سازمان با جامعه هدف خود هستند.  با جمع آوری اطلاعات و ارتباط تنگاتنگ با مخاطب این مسئولیت را به انجام می‌رسانند.

در نتیجه داشتن دانش کافی از محصولات، درک درست از رفتار مشتری و مشاوره درست مهم‌ترین فعالیت یک مشاور فروش است. تا به اینجا در مورد اینکه نتورک مارکتینگ چیست بحث شد. برای درک بهتر این مفهوم به بررسی تاریخچه مختصر بازاریابی شبکه ای می‌پردازیم.

تاریخچه بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ چیست؟

یک شرکت دوچرخه سازی اولین بار در روسیه از مدل تجاری نتورک مارکتینگ استفاده کرد.  پلنی پیشنهاد داد که مشتریان اگر چهار مشتری دیگر معرفی کنند. با پرداخت ۱۰ روبل به جای ۵۰ روبل صاحب دوچرخه شوند. با این برنامه، فروش شرکت دوچرخه سازی به سرعت اشباع شد. با اینکه مدل تجاری پیشنهادی کاملاً واضح و قابل اعتماد بود، تقلب و کلاه‌برداری تلقی و از فعالیت شرکت جلوگیری شد.

سال‌ها بعد کمپانی ویتامین کالیفرنیا تلاش خود را برای استفاده از مدل کسب و کاری به کار بست.  نخستین کمپانی با فعالیت بازاریابی چند سطحی در سال 1930 شد. این شرکت بعدها محصولات خود را از طریق شرکت اموی به فروش رساند. اَم‌ وِی یک شرکت آمریکایی است که از روش بازاریابی شبکه ای است. برای فروش انواع محصولات سلامتی، زیبایی و لوازم بهداشتی در استفاده می‌کند. ج. ون اندل و ریچارد دیواس این شرکت را در سال ۱۹۵۹ راه‌اندازی کرد.

در سال ۱۹۷۴ مدل تجاری این شرکت فعالیت هرمی شناخته شد. و از ادامه فعالیتش جلوگیری شد. این کمپانی با تلاش بسیار برای رفع اتهام از خودش در مدت ۴ سال میلیون‌ها دلار هزینه‌های حقوقی پرداخت کرد. که در نهایت در ۱۹۷۹ کمیسیون تجارت فدرال به عدم استفاده شرکت ام‌وی از طرح هرمی رأی مثبت داد.

با قانونی شدن بازاریابی شبکه ای و رشد اینترنت، و از طرفی آشنایی مردم با سوال نتورک مارکتینگ چیست ، این مدل کسب و کاری به سرعت در میان شرکت‌های مختلف رواج یافت. و در حال حاضر به ترتیب کشورهای آمریکای شمالی، چین، آلمان، ایتالیا و ژاپن در این حوزه بیش‌ترین فعالیت را دارند. بازاریابی شبکه ای مزایا و معایبی دارد که دانستن آن‌ها ضروری است. در ادامه به این مسئله پرداخته می‌شود.

مزایای بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ چیست ؟

در این بخش به برخی مزایای مهم در پاسخ به سوال نتورک مارکتینگ چیست می‌پردازیم:

• راه اندازی کسب و کار خانگی پر درآمد در سریع‌ترین زمان و کمترین سرمایه.
• مدیریت شخصی زمان.
• امکان گسترش در هر مکان.
• کار تیمی به جای فضای رقابت.
• شکل گیری روابط دوستانه جدید و ماندگار.
• استفاده از این مدل کسب و کاری به صورت پاره وقت.
• بالا بردن توانایی‌های فردی.
• ارتقاء مهارت‌های اجتماعی.

اگر تازه وارد بازاریابی شبکه ای هستید، حتماً ارتباطات خود را به خصوص با لیدرهای تیم قوی نگه دارید. چرا که یک لیدر کارآمد تجربیاتش را در اختیار شما قرار می‌دهد و به کمک دانش و تخصص وی در این راه قدرتمندتر قدم خواهید برداشت.

معایب بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ چیست ؟

مهم‌ترین مشکلی که در بازاریابی شبکه ای وجود دارد، نوع نگاه مردم به آن است. با توجه به اینکه در ایران دهه 80 شرکت‌های هرمی که فعالیت خود را بدون فروش کالا انجام می‌دادند و این باعث شد افراد بسیاری متضرر شوند، جامعه نسبت به مدل کسب و کاری شبکه‌ای نگاه منفی داشته باشند.

فروش مستقیم چندسطحی با ماهیت شرکت‌های هرمی تفاوت ویژه‌ای دارد. و عمده فعالیت شرکت‌های قانونی نتورک مارکتینگ فروش محصول است و درآمد مشاوران فروش هم از همین راه تأمین می‌‌شود. باید در نظر داشت که وزارت صنعت، معدن و تجارت برای شرکت‌های قانونی مجوز صادر می‌کند و فعالیت آن‌ها کاملاً قانونی است.

البته که تغییر در نگرش مردم برای درک بهتر و ماهیت قانونی این مدل تجاری زمانبر است. و با توضیح روند فعالیت کم کم این نگاه تغییر خواهد کرد. علت دیگری که نگاه مردم را به این شغل منفی کرده است، افرادی هستند که با وعده‌های دروغین یک شبه میلیونر شدن، افرادی را متضرر کرده‌اند. باید توجه کرد که هیچ کسب و کار قانونی و درستی، راهی میانبر برای میلیونر شدن ایجاد نمی‌کند. و برای موفق شدن در این کار نیز باید تلاش بسیار کرد. البته که درآمد در این شغل، سقفی ندارد، ولی راه رسیدن به آن نیز آسان نیست.

تاکتیک‌های موفقیت در نتورک مارکتینگ چیست ؟

این کسب و کار هم مانند سایر کسب و کارها هم می‌تواند موفقیت آمیز با درآمد عالی باشد یا شکست بخورد. نکته مهم این است که برای موفقیت راه‌های عملی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد:

• آموزش صحیح و کامل

اگر می‌خواهید کسب و کار خوبی راه اندازی کنید، باید بدانید که چگونه کار می‌کند. با ابعاد این مدل آشنایی کامل داشته باشید و بدانید که درآمدتان از کجا می‌آید. نکته مهم دیگری که در بازاریابی شبکه ای باید توجه کنید این است که محصولاتی که می‌فروشید را بشناسید و به آن مسلط باشید؛ چرا که اگر می‌خواهید مشتری وفاداری داشته باشید باید محصولی را عرضه کنید که دقیقاً نیاز فرد را برطرف کند و این مهم تنها با شناخت کامل محصولاتتان امکان‌پذیر است.

• صادق باشید

همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد، یکی از عواملی که دید منفی نسبت به این کسب و کار ایجاد شده است، این است که برخی افراد سودجو با وعده‌های یک شبه پولدار شدن سعی در شبکه سازی دارند. در مورد محصولات و کیفیت آن‌ها نیز همین مسئله درست است. اگر محصولی که ارائه می‌دهید با گفته‌های شما تطابق نداشته باشد، مشتری به خرید محصول شما وفادار نخواهد بود. صادق باشید و افراد تیمتان را نیز به آن تشویق کنید.

• برای شغل خود هدف گذاری کنید:

یکی از نکات مهم  موفقیت در بازاریابی شبکه ای این است که برای کار خود هدف تعیین کنید. اینکه بدانید که چگونه و به چند نفر محصولاتتان را عرضه کنید تا به هدف فروش خود برسید به شما کمک می‌کند تا برنامه ریزی درستی داشته باشید و همچنین واقع بین باشید.

• مهارت‌های لازم را بیاموزید:

همانگونه که گفته شد برای پیشبرد درست اهداف لازم است مدل تجاری و محصولاتتان را به خوبی بشناسید. علاوه بر این باید بیاموزید که چگونه بفروشید و شبکه سازی کرده و تیمتان را رهبری کنید. رهبری مهم‌ترین مهارتی است که باید در این کسب و کار با آن آشنایی پیدا کنید. ممکن است شما فروشنده خوبی باشید و تمامی ابعاد و ویژگی‌‌های محصولاتتان را بشناسید. اما هنگامی که خواستید تیم خود را به سمت رشد و تصاعد ببرید باید بدانید که چگونه رهبری کنید. رهبری موفقیت شما را در بلند مدت تضمین می‌کند.

• خوب گوش کنید.

یکی از اشتباهات رایج بین افرادی که تازه وارد این سیستم هستند این است که فکر می‌کنند یک فروشنده خوب باید فقط خوب حرف بزند تا مشتری را به خرید قانع کند. این اشتباه‌ترین کاری است که برای فروش می‌توانید انجام دهید.

قدم اول این است که بتوانید با مشتری خود ارتباط برقرار کنید. و تنها راه برقراری ارتباط مؤثر این است که خوب گوش کنید. گوش دادن به شما کمک می‌کند متوجه شوید که نیاز مشتری شما چیست. یافتن نیاز مخاطب، کلید موفقیت در فروش است. در نظر بگیرید که مخاطب شما به دنبال محصولی برای لاغری خود است. شما بدون اینکه بدانید شروع به ارائه محصولات خود می‌کنید و مرتباً از ویژگی‌های محصولات دیگر خود صحبت می‌کنید.

به نظر شما واکنش آن فرد چه می‌تواند باشد؟ خستگی و بی‌حوصلگی! چرا که نیاز او چیز دیگری است و زمانی که شما به معرفی محصول لاغری می‌پردازید، فرد توجهی به صحبت‌های شما نمی‌کند.

جمع بندی

یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش بهره‌وری و کارایی در کسب و کارتان، استفاده از مفهوم شبکه‌سازی است. همیشه قرار گرفتن افراد مختلف در یک شبکه و همکاری آن‌ها باعث می‌شود که انجام کار برای افراد آسان و سودآوری بیشتر شود. ممکن است بازاریابی شبکه‌ای باب میل شما نباشد و نخواهید از این تکنیک برای رشد کسب و کار خودتان استفاده کنید ولی سعی کنید در هر کسب و کاری که هستید از تکنیک شبکه‌سازی استفاده کنید.

به عنوان مثال در زمینه فروش پوشاک بانوان فعالیت می‌کنید. سعی کنید با خانم‌های خانه‌داری که می‌شناسید صحبت کنید و از آن‌ها بخواهید اجناس شما را به امانت بگیرند و در منزل خود بفروشند و در ازای این کار سود بگیرند. همچنین آن‌ها هم می‌توانند به مشتریان خودشان جنس بدهند تا مشتریان این اجناس را بفروشند و سود بگیرند. با این کار افراد زیادی به سود می‌رسند و کسب و کار شما هم رشد و رونق پیدا می‌کند.