بازدیدها: 2
تغيير مسير سرمايهگذاري خطرپذير در اکوسيستم استارتآپي کشور
مديرعامل صندوق مالي توسعه تکنولوژي: سهم قراردادهاي VC بورسي در سرمايهگذاريهاي استارتآپي ناچيز است و نميتوان آن را به کل سرمايهگذاريها در اين حوزه تعميم داد. بررسي سرمايه گذاري خطرپذير در اکوسيستم استارتاپي کشور…
از عمر استارتآپها در ايران بيش از يک دهه ميگذرد و با اينکه در اين مدت تلاش شده است تا با تعريف و ايجاد پارکهاي علم و فناوري، مراکز شتابدهي، صندوقهاي پژوهش و فناوري، شرکتهاي سرمايهگذاري خطرپذير، صندوقهاي جسورانه و ابزارهاي تامين مالي جمعي، فرآيند تامين مالي در اين حوزه شکل بگيرد، اما همچنان تزريق پول به اکوسيستم استارتآپي کشور فاصله معناداري با کشورهاي پيشرو دارد.
موضوعي که در گزارش عملکرد صندوقهاي سرمايهگذاري جسورانه و خصوصي بورسي در سال گذشته هم به آن اشاره شده است و فعالان نيز چشمانداز مطلوبي از سرمايهگذاري در اکوسيستم استارتآپي متصور نيستند؛
تا جايي که به اعتقاد بعضي از آنها اين اکوسيستم در يک چرخه تشديدکننده ريسک قرار گرفته است و تداوم اين وضعيت، فضاي استارتآپي ايران را کوچکتر از قبل خواهد کرد.
اين در حالي است که بعضي از فعالان استارتآپي کشور از تغيير مسير سرمايهگذاريها خبر ميدهند و معتقدند که بازيگران سنتي و خصوصي به تدريج وارد اکوسيستم ميشوند و احتمال افزايش سرمايهگذاري صندوقهاي CVC (سرمايهگذاري خطرپذير شرکتي) وجود دارد.
……………………………………………………………………………………….
بیشتر بخوانید : پول؛مهمترین بحران حال و آینده استارتآپهای ایرانی
……………………………………………………………………………………….
جذابيت صنعت لجستيک براي سرمايهگذاران
اکوسيستم استارتآپي ايران از دهه 90 به شکل جدي فعاليت خود را شروع کرد و در يک دهه اخير نهادهاي حاکميتي، دانشگاهها و شرکتهاي خصوصي سعي کردهاند تا با تعريف و ايجاد پارکهاي علم و فناوري، مراکز شتابدهي، صندوقهاي پژوهش و فناوري، شرکتهاي سرمايهگذاري خطرپذير، صندوقهاي جسورانه و ابزار تامين مالي جمعي، به تامين مالي اين حوزه با ابزارهاي سهام و بدهي کمک کنند.
اما طبق آمار ارائهشده در گزارش عملکرد صندوقهاي سرمايهگذاري جسورانه و خصوصي بورسي در سال گذشته، در بهترين حالت معادل 500 ميليون دلار منابع به اين زيست بوم در دهه گذشته تزريق شده و اين مبلغ در مقايسه با کشورهاي پيشرو که بين يک تا سهدرصد توليد ناخالص داخلي خود را به اين امر اختصاص ميدهند، بسيار ناچيز است.
در طول يک دهه گذشته بايد سالانه حدود 3 ميليارد دلار در استارتآپهاي ايراني تزريق سرمايه انجام ميشد که لازم است براي مديريت اين سرمايهگذاريها بيش از 100 صندوق و شرکت سرمايهگذاري خطرپذير فعاليت کنند.
وضعيت موجود در مقايسه با معيارهاي مطلوب، نشان ميدهد که بازوي سرمايهگذاري و تامين مالي زيستبوم استارتآپي کشور با وجود هفت سال فعاليت، هنوز در ابتداي راه است.
صندوقهاي VC (صندوقهاي جسورانه) و PE (صندوقهاي سرمايهگذاري خصوصي)، در مجموع در 84 شــرکت و کسبوکار استارتآپي سرمايهگذاري کردهانــد.
از ايــن تعــداد 9 مــورد بــه ارزش 193.7ميليارد تومان، سرمايهگذاري مشترک بــوده اســت.
برخي از سرمايهگذاريهاي مشترک بــه صــورت همسرمايهگذاري و برخي ديگر بــه صــورت مجــزا و در راندهــاي متفـاوت بـوده اسـت. در اين بخش، صندوق پيشگام بـا شش مـورد سرمايهگذاري مشترک بـا ديگــر صندوقها، بيشترين سهم را داشته که از ايــن تعداد پنج مــورد آن بــه صــورت همسرمايهگذاري بــوده اســت.
از سوي ديگر، ســه شــرکت از سرمايهگذاريهاي صــورتگرفتــه، از شرکتهاي ليستشــده در بــازار پايه فرابــورس هســتند کــه در مجموع 444 ميليارد تومان از منابــع بـه خريد سـهام آنهـا اختصـاص يافتـه اسـت؛
بـه جـز ايـن سـه مـورد، اغلب سرمايهگذاري صورتگرفته در کسب و کارهاي نوپا و استارتآپي بـه صـورت تزريـق سـرمايه بـه آنهـا بـا هـدف توسـعه کسب و کار بـوده اسـت.
همچنين طبق اين گزارش بزرگترين سرمايهگذاري در صندوقهاي VC بــه شــرکت هميــار ســريع پــارس بـا برنـد تجـاري «ميـاره» بـه مبلـغ 47 ميليارد تومان بـه صـورت مشترک توسـط صندوق جسورانه پيشــگام و ســرو و کوچکتريــن سرمايهگذاري هم بــه شــرکت پيــامرســان هدهد بــه مبلغ 25 ميليون تومان توســط صندوق جسورانه آرماني انجام شده اســت.
البته صندوقهاي VC بورسي در کسب و کارهايي همچون شاکيليد، يو آيدي، والکس، شيپور، باسلام و ايران تلنت هم سرمايهگذاري داشتهاند.
تداوم جريان نزولي سرمايهگذاري خطرپذير
بررسي وضعيت سرمايهگذاري به تفکيک حوزه صنعتي و آيتي هم نشان ميدهد که از کل سرمايهگذاري انجــام شــده صندوقهاي VC و PE، معادل 1148 ميليارد تومان آن برابر با 74درصد در حـوزه صنعتـي و مابقي در حـوزه آيتـي سرمايهگذاري شــده اســت.
از نظـر تعـداد سرمايهگذاري نيز معادل 25 مورد در حـوزه صنعتـي و 59 مـورد در حـوزه آيتـي بـوده اسـت.
متوسط مبلغ سرمايهگذاري در حـوزه صنعتـي 46 ميليارد تومان و در حـوزه آيتـي نيز 6.8 ميليارد تومان بـوده اسـت.
عمـده سرمايهگذاريها در حــوزه آيتــي در کسب و کارهاي نوپا بــوده کــه منابــع تزريــقشــده عمدتــا صــرف توســعه محصــول و بازار آن شــده اسـت.
در شرايطي اين ارقام از عملکرد صندوقهاي VC و PE براي سرمايهگذاري در استارتآپها ثبت شده است که کارشناسها تحليل متفاوتي از اين ارقام و کل سرمايهگذاريهاي انجام شده در اکوسيستم دارند.
به اعتقاد رضا زرنوخي، مديرعامل صندوق مالي توسعه تکنولوژي، سهم قراردادهاي VC در سرمايهگذاريهاي استارتآپي ناچيز است و نميتوان آن را به کل سرمايهگذاريها در اين حوزه طي يک سال گذشته تعميم داد؛
زيرا تزريق پول به اکوسيستم استارتآپي کشور از منابع متنوعي همچون صندوقهاي پژوهش و فناوري، شرکتهاي سرمايهگذاري خطرپذير و… انجام ميشود.
نيما نامداري، مديرعامل پلتفرم کارنامه، هم اظهاراتي مشابه زرنوخي دارد و معتقد است که بخش بزرگي از سرمايهگذاري در استارتآپها خارج از بازار سرمايه انجام ميشود و اين ارقام قابل استناد به کل فضاي استارتآپي کشور نيست.
رضا زرنوخي با بيان اينکه گزارش عملکرد صندوقهاي سرمايهگذاري جسورانه و خصوصي بورسي را نميتوان منبع ارزيابي عملکرد VC در ايران دانست، ميگويد: «در کل ماهيت و ساختارهاي صندوقهاي جسورانه بورسي براي حمايت از توسعه در استارتآپها مناسب نيست. الزام سازمان بورس به انتخاب مدير صندوقهاي VC از زيرمجموعههاي مرتبط به اين سازمان، نبود زبان و فهم مشترک بين مديران اين صندوقها و استارتآپها و مدل تقسيم منابع باعث شده است تا اين حوزه براي سرمايهگذاري استارتآپي جذاب نباشد.»
او در ادامه صحبتهاي خود به سرمايهگذاريهاي مستقل از نهادهاي دولتي و خصوصي همچون مجموعه گلرنگ در اکوسيستم استارتآپي اشاره ميکند و معتقد است که در يک سال اخير اين نوع سرمايهگذاريها در حال پيشي گرفتن از ساير مدلهاي سرمايهگذاريهاست.
البته او با بيان اينکه بهنظر ميرسد که سرمايهگذاريهاي مجموعه گلرنگ به 2000 ميليارد تومان رسيده باشد، به معني اين نيست که روند VC در ايران رو به رشد است، بلکه همچنان روند نزولي دارد.
چشمانداز مبهم سرمايهگذاريها
اتفاقات سال گذشته در اکوسيستم استارتآپي و سرمايهگذاريهاي انجامشده، نشان دادند که مسير سرمايهگذاري در اين اکوسيستم در حال تغيير است.
در همين راستا، گلرنگ در سال گذشته با خريد الوپيک، تپسي، شب و سرمايهگذاري روي اوفود، ورود قدرتمندي به اکوسيستم استارتآپي داشت و اين ورود با صدور مجوز فعاليت صندوق پژوهش و فناوري سرمايهگذاري خطرپذير اين مجموعه به عنوان بزرگترين صندوق سرمايهگذاري خطرپذير کشور با سرمايه ثبتي هزار ميليارد تومان جديتر شد.
در ادامه اخباري منتشر شد مبني بر آنکه گروه فولاد مبارکه هم با سرمايه هزار ميليارد توماني، صندوق سرمايهگذاري خطرپذير شرکتي ايجاد کرده و وارد فضاي استارتآپي شده است.
زرنوخي با اشاره به اين موارد، معتقد است که مسير سرمايهگذاري استارتآپي در ايران به سمت صندوقهاي CVC خواهد رفت؛ تا جايي که ورود گروه ملي فولاد به اکوسيستم هم اين فرضيه را تقويت ميکند و پيشبيني ميشود که اين گروه براي تسهيل زنجيره ارزش خود، چيزي بيش از 3 تا 4هزار ميليارد تومان در زيستبوم استارتآپي ايران سرمايهگذاري انجام دهد.
به اعتقاد زرنوخي، گزارش عملکرد صندوقهاي سرمايهگذاري جسورانه و خصوصي بورسي در سال گذشته تنها کمتر از 15درصد VC کشور است. او با بيان اين مطلب، روند VC در سال جديد را يک روند رکودي به سمت نزول توصيف ميکند و ميگويد: «شرايط مبهم کلان اقتصادي، بلاتکليفي سرمايهگذاري، عدمبروز دستاوردهاي VC در دوره قبل، نبود خروجي موفق سرمايهگذاران در 10 سال اخير و رکود در فضاي استارتآپي کشور از جمله چالشهاي VC در سال جديد خواهند بود.»
نيما نامداري، مديرعامل کارنامه، هم در گفتوگو با «دنياياقتصاد» از چالشهاي رشد و توسعه اکوسيستم استارتآپي کشور ميگويد: «فضاي استارتآپي کشور از زيرساخت اينترنت گرفته تا نيروي انساني، با چالشهاي زيادي درگير است.
توسعه خدمات در اين حوزه به دليل محدوديتهاي اينترنت با مشکل روبهروست و نيروي انساني اين حوزه، چه بنيانگذاران و چه کارکنان آن، تصميم به مهاجرت و عدمريسک فعاليت در کشور گرفتهاند.
در اين شرايط، با وضعيت نابسامان سياسي و اقتصادي کشور، عملا سرمايهگذاران ريسک ورود و حضور در اکوسيستم استارتآپي را نميپذيرند.»
او در ادامه بيان کرد: «همچنين در حال حاضر استارتآپهاي بزرگ کشور درگير محدوديت سقف رشد هستند و به آنها اجازه داده نميشود که بيشتر از حدي بزرگتر شوند و امکان حضور و رقابت در بازارهاي خارجي را داشته باشند.
در اين شرايط، استارتآپهاي کمتري شکل ميگيرند و بهتبع سرمايهگذاري کمتري هم در اين حوزهها خواهيم داشت.»
به اعتقاد نامداري، شرايط داخلي و تعامل کشور با دنيا، اکوسيستم استارتآپي را در يک چرخه تشديدکننده ريسک قرار داده است و تداوم اين وضعيت، فضاي استارتآپي ايران را کوچکتر از قبل خواهد کرد.
با اين حساب، تشديد ريسک و رکود سرمايهگذاري در استارتآپها و تغيير مسير سرمايهگذاري خطرپذير در اکوسيستم استارتآپي کشور، دو ارزيابي کارشناسها از چشمانداز سرمايهگذاري در اين اکوسيستم هستند و بايد ديد که در ادامه چه اتفاقاتي در زمينه سرمايهگذاري VC و CVCها در زيستبوم فناوري کشور رخ خواهد داد.بررسي سرمايه گذاري خطرپذير در اکوسيستم استارتاپي کشور…
منبع :دنیای اقتصاد
مقالات مرتبط :
