آمادگی بیمارستانها در زمان جنگ
دستورالعمل‌ها و اقدامات اجرایی
– وزارت بهداشت ایران در شرایط جنگی، با صدور دستورالعمل‌های ویژه به بیمارستانها تأکید کرده است که هیچ فعالیت ضروری نباید کاهش یابد و اولویت اصلی با پذیرش و درمان بیماران مصدوم و همکاری کامل با نیروهای امدادی است. آمادگی بیمارستانها در زمان جنگ…
– فعال‌سازی سامانه فرماندهی حادثه در بیمارستانها برای هماهنگی سریع، اعزام تیم‌های درمانی و ارتباط مؤثر با اورژانس و سایر ارگان‌های امدادی (مانند هلال احمر و نیروهای نظامی) از جمله اقدامات کلیدی است.
سازماندهی و آموزش نیروها
– کادر درمانی و پرستاری با آموزش‌های مدیریت بحران و آمادگی عملیاتی، از اولین دقایق جنگ در آماده‌باش کامل قرار گرفتند. بیش از ۳۷ دانشگاه علوم پزشکی و ۲۱۵ هزار نفر از گروه پرستاری مستقیماً درگیر درمان مجروحان بودند و با انسجام و هماهنگی، خدمات اورژانسی و درمانی را ارائه کردند.
– پزشکان داوطلب نیز از طریق فراخوان سازمان نظام پزشکی برای کمک به مجروحان اعلام آمادگی کردند[8].
پوشش بحران و افزایش ظرفیت
– برای پوشش بحران، دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور به ۱۰ قطب آمایشی تقسیم شده‌اند و بیمارستان‌های معین و گروه‌های پشتیبانی برای هر منطقه تعیین شده‌اند تا در صورت آسیب به یک بیمارستان، مراکز پشتیبان وارد عمل شوند.
– پیش‌بینی استقرار اتوبوس‌آمبولانس‌ها و آماده‌سازی ۴ بیمارستان صحرایی صورت گرفته است، هرچند فعلاً نیاز به استفاده از آن‌ها پیش نیامده است.
– آیین‌نامه‌های اجرایی برای راه‌اندازی نقاهتگاه‌ها نیز تدوین شده تا در صورت نیاز به سرعت عملیاتی شوند.
مدیریت حملات و انتقال بیماران
– در جریان حملات مستقیم به بیمارستانها (مانند بیمارستان‌های مطهری و لبافی‌نژاد تهران)، تمرین‌های منظم تخلیه و انتقال بیماران به سایر مراکز درمانی اجرا شد و آسیب‌دیدگان با کمترین مشکل درمان شدند.
– آمبولانس‌ها و کادر درمانی نیز هدف حملات قرار گرفتند، اما با وجود این چالش‌ها، خدمات درمانی و سلامت عمومی کاهش نیافت و انسجام نظام سلامت حفظ شد.
ارزیابی آمادگی و آسیب‌پذیری
– مطالعات نشان می‌دهد اکثر بیمارستان‌های نظامی و شهری مکان‌هایی برای افزایش ظرفیت پذیرش مصدومان در بحران پیش‌بینی کرده‌اند، اما همچنان چالش‌هایی مانند احتمال اورلود شدن (ازدحام بیش از ظرفیت) وجود دارد. ایمنی عملکردی و غیرسازه‌ای بیمارستانها در سطح متوسط ارزیابی شده است و برخی مراکز نیازمند ارتقاء تجهیزات و امکانات اضطراری هستند.
آمادگی بیمارستانها در زمان جنگ در ایران: تجهیزات، دستورالعمل‌ها و همکاری
آمادگی بیمارستانها در زمان جنگ
۱. تجهیزات خاص برای آمادگی بیمارستانها
آمادگی بیمارستانها در زمان جنگ شامل تجهیزاتی فراتر از شرایط عادی است:
– ژنراتورهای برق اضطراری، منابع ذخیره آب و سوخت، تجهیزات پزشکی و جراحی ویژه تروما و مصدومان جنگی، کیت‌های درمان شیمیایی و بیولوژیک، تجهیزات حفاظت فردی برای کارکنان، و امکانات دفع پسماندهای ویژه بحران از جمله ملزومات کلیدی هستند.
– بخش‌های اورژانس، اتاق‌های عمل و تریاژ به صورت ویژه آماده‌سازی و تجهیز می‌شوند؛ همچنین ظرفیت ذخیره‌سازی دارو، ملزومات مصرفی و تجهیزات پزشکی افزایش می‌یابد.
– بیمارستانها برای مقابله با تهدیدات خاص مانند حملات شیمیایی، امکانات قرنطینه و تجهیزات مقابله با آلودگی را پیش‌بینی می‌کنند.
۲. اجرای دستورالعمل‌های وزارت بهداشت برای مدیریت بحران
– وزارت بهداشت با صدور ابلاغیه‌های رسمی، بر پذیرش بی‌قید و شرط مصدومان، همکاری با نیروهای امدادی، فعال‌سازی سامانه فرماندهی حادثه و اطمینان از عملکرد زیرساخت‌های حیاتی تأکید می‌کند.
– لغو برنامه‌های غیرضروری، تعیین جانشین برای پست‌های کلیدی، بررسی روزانه وضعیت تجهیزات و تهیه گزارشهای منظم از وضعیت بیماران و خدمات درمانی از دیگر اقدامات اجرایی است.
– هماهنگی با ستاد هدایت عملیات دانشگاهی و مراکز درمانی پشتیبان برای انتقال بیماران و استفاده از ظرفیت همه بیمارستان‌های نظامی، خصوصی و دولتی تضمین می‌شود.
۳. نقش سامانه فرماندهی حادثه (HICS)
– سامانه فرماندهی حادثه (Hospital Incident Command System) ساختاری سازمان‌یافته برای مدیریت بحران است که وظایف، مسئولیت‌ها و زنجیره فرماندهی را به‌وضوح مشخص می‌کند.
– این سامانه با فعال‌سازی سریع، تقسیم وظایف، فراخوان نیروها، کنترل منابع، مدیریت ترافیک بیماران و ارتباط مؤثر با سایر ارگان‌ها، از هرج‌ومرج و سردرگمی جلوگیری می‌کند و پاسخ سریع و هماهنگ به حوادث جنگی را ممکن می‌سازد.
– فرمانده حادثه با کمک تیم‌های عملیاتی، پشتیبانی، برنامه‌ریزی و ارتباطات، کنترل کامل بحران را در دست می‌گیرد و پس از پایان بحران، ارزیابی و بهبود فرآیندها انجام می‌شود.
۴. استفاده از تجربیات تاریخی جنگ تحمیلی
– تجربیات جنگ تحمیلی ایران و عراق نقش مهمی در تدوین دستورالعمل‌ها و ارتقاء آمادگی بیمارستانها داشته است؛ از جمله سازماندهی تیم‌های تریاژ، مدیریت اورژانس‌های شلوغ، ایجاد مراکز پشتیبان و آموزش گسترده پرسنل.
– بسیاری از راهکارهای فعلی، مانند ایجاد بیمارستان‌های صحرایی، افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی و تمرین‌های منظم تخلیه، بر پایه تجربیات عملیاتی آن دوران شکل گرفته‌اند.
۵. تضمین همکاری بین بخش‌های مختلف درمانی
– ساختار سامانه فرماندهی حادثه، زنجیره ارتباطی و وظایف هر بخش را شفاف می‌کند تا همکاری بین اورژانس، جراحی، پرستاری، پشتیبانی و مدیریت تضمین شود.
– ارتباط مستمر با ارگان‌های بیرونی (اورژانس، هلال احمر، نیروهای نظامی و انتظامی) و استفاده از سیستم‌های ارتباطی اضطراری، هماهنگی عملیات و انتقال بیماران را تسهیل می‌کند.
– جلسات منظم، ارزیابی‌های سالیانه و به‌روزرسانی برنامه‌ها، نقاط ضعف را شناسایی و همکاری بین‌بخشی را تقویت می‌کند.
جمع‌بندی:
بیمارستان‌های ایران در زمان جنگ با اجرای دستورالعمل‌های ویژه، سازماندهی نیروها، افزایش ظرفیت، آمادگی عملیاتی و همکاری با ارگان‌های امدادی، توانسته‌اند انسجام و خدمت‌رسانی خود را حفظ کنند. با وجود حملات مستقیم به مراکز درمانی، سیستم سلامت کشور با پوشش پشتیبانی و آموزش‌های بحران، آسیب‌ها را به حداقل رسانده و خدمات درمانی به بیماران و مجروحان را با کیفیت مناسب ادامه داده است. آمادگی بیمارستانها در زمان جنگ در ایران …
مقالات مرتبط :
خرید بیمه آنلاین / بیمه های مهم زندگی
کار در حوزه رشته های مختلف پزشکی در ایران
مقالات و گزارشهای تحلیلی پزشکی
