اداره کل هواشناسي استان تهران با صدور هشدار زردرنگ آورده است: از شنبه تا يکشنبه ( 6 تا 7 مردادماه) تداوم استقرار توده هواي گرم و افزايش نسبي دما در استان تهران به‌ويژه نيمه جنوبي و مناطق مرکزي پيش‌بيني مي‌شود.رکورد شکني جهاني گرما…

گرماي جهنمي در راه تهران

اداره کل هواشناسي استان تهران ضمن اشاره به افزايش دماي هواي پايتخت به 42 درجه سانتيگراد،نسبت به وجود خطر گرمازدگي هشدار داد و ضرورت خودداري از تردد غيرضروري را توصيه کرد.

براساس تحليل الگوهاي همديدي و بررسي نقشه‌هاي پيش‌يابي وضعيت جوي استان تهران تا روز يکشنبه (7 مرداد) آسمان کمي تا قسمتي ابري، گاهي همراه با وزش باد، افزايش ابر و روند افزايشي دما پيش بيني مي شود. طي اين مدت، در ساعات بعد از ظهر تا شب در ارتفاعات به خصوص ارتفاعات شرقي استان و فيروزکوه افزايش ابر و رگبار پراکنده باران و رعد و برق مورد انتظار است.

مديرکل مديريت بحران استانداري اصفهان با اشاره به اينکه تلفن اضطراري 125 آتش نشاني و 121 شرکت برق پاسخگوي هموطنان است، خاطرنشان کرد: در اين زمينه تعداد 120 تيم عملياتي و فني شرکت‌هاي برق و 72 تيم عملياتي شرکت‌هاي آب و فاضلاب براي تأمين برق و آب پايدار و کنترل به موقع حوادث احتمالي در شبکه‌هاي توزيع آماده‌باش هستند.

بر اساس اعلام اداره کل هواشناسي استان تهران، ورامين با بيشينه دماي 43 درجه سانتيگراد گرم‌ترين ايستگاه استان تهران در 24 ساعت گذشته گزارش شده است.

در اين شرايط خطر گرمازدگي به‌ويژه براي گروه هاي حساس و اطفال و سالمندان و  افزايش مصرف برق و آب دور از انتظار نيست همچنين ممکن است به محصولات باغي و زراعي، دام و طيور و زنبورهاي عسل آسيب و به بعضي تاسيسات و تجهيزات صنعتي صدمه وارد شود.

…………………………………………………………………………….

بیشتر بخوانید : مواجهه کشاورزي با تغييرات آب و هوايي 

…………………………………………………………………………….

بر اساس توصيه اداره کل هواشناسي استان تهران در ساعات ميانه روز گروه‌هاي حساس مانند اطفال و سالمندان از خانه خارج نشوند همچنين استفاده از کلاه و عينک آفتابي جهت محافظت از پوست و چشم در مقابل گرما و اشعه مضر خورشيد مد نظر قرار گيرد.

همچنين انجام کار در فضاي باز در ساعات صبح زود، عصر و شب، مصرف بهينه و صرفه‌جويي در مصرف برق و آب، استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومي نيز توصيه مي شود.

تنظيم دور آبياري و مالچ پاشي جهت افزايش رطوبت در سطح باغات براي تعديل دماي هوا، ايجاد سايبان و کنترل دماي کلوني هاي زنبور عسل و سالن‌هاي پرورش قارچ، کنترل دماي گلخانه‌ها و دامداري‌ها، احتياط در برج ها و تاسيسات مرتفع و محافظت جهت جلوگيري سقوط اجسام از ارتفاع و مستحکم‌سازي سازه‌هاي موقت و سست از ديگر توصيه‌هاي اداره هواشناسي استان تهران است.

به گزارش ايسنا هشدار زرد رنگ به معناي اين است که پديده‌اي جوي رخ خواهد داد که ممکن است در سفرها و انجام کارهاي روزمره اختلالاتي را ايجاد کند. اين هشدار براي آگاهي مردم صادر مي‌شود تا بتوانند آمادگي لازم را براي مواجهه با پديده‌اي جوي داشته باشند که از حالت معمول کمي شدت بيشتري دارد. از سوي ديگر مسئولان نيز در جريان اين هشدارها قرار مي‌گيرند تا اگر لازم باشد تمهيداتي را بينديشند. اين شرايط در حالي ادامه‌دار شده‌اند که اکنون موج گرما و آتش‌سوزي مناطق وسيعي از اروپا و ايالات متحده را فرا گرفته است.

رکورد شکني جهاني گرما

امواج گرمايي و گنبد گرمايي

امواج گرمايي به‌عنوان يکي از مهلک‌ترين خطرات طبيعي، خطرات قابل‌توجهي را به همراه دارد. تاثير اين مواج گرمايي بر زندگي انسان‌ها و محيط‌زيست اغلب دست‌کم گرفته مي‌شود. اما آنچه مسلم است تغييرات آب و هوايي ناشي از گازهاي گلخانه‌اي که به دنبال سوزاندن سوخت‌هاي فسيلي ايجاد شده‌اند، موج گرما را طولاني‌تر، شديدتر و دنباله‌دارتر مي‌کند.

گنبد گرمايي به‌عنوان يک پديد آب‌وهوايي متشکل از گرماي شديد شناخته مي‌شود که وقتي به وجود مي‌آيد که اتمسفر، هواي گرم را به‌گونه‌اي به دام مي‌اندازد که گويي توسط يک درپوش يا کلاه محدود شده است. گنبدهاي گرمايي زماني اتفاق مي‌افتند که شرايط جوي با فشار بالا و قوي براي مدت زمان غيرمعمول بيش از دو روز ثابت مي‌مانند و از همرفت و بارندگي جلوگيري مي‌کنند و هواي گرم را در يک منطقه به دام مي‌اندازند. اين مي‌تواند ناشي از عوامل متعددي باشد که از آن جمله مي‌توان به ناهنجاري‌هاي دماي سطح دريا و تاثير پديده «النينو» اشاره کرد.

شرايط بسيار گرم و مرطوب مي‌تواند کشنده باشد؛ چراکه بر تنظيم حرارت بدن انسان تاثير مي‌گذارد. فرآيندي که دماي داخلي بدن را به‌رغم عوامل خارجي به‌طور ايده‌آل بين 36.5 تا 37.5 درجه سانتيگراد ثابت نگه مي‌دارد. به عبارت ديگر، زماني که حد آستانه دمايي (دماي 35 درجه سانتيگراد) براي بدن مشخص شود، تعريق براي خنک کردن بدن کافي نخواهد بود. تحقيقاتي که در سال 2021 منتشر شد نشان داد که تقريبا 489 هزار نفر بين سال‌هاي 2000 تا 2019 ميلادي در دنيا بر اثر گرما جان باخته‌اند.

در آمريکا، موج گرما طي سه دهه گذشته کشنده‌ترين رويداد آب‌وهوايي بوده است. در ساير نقاط جهان هم گرماي شديد منجر به مرگ‌ومير شمار زيادي از افراد شده است. آمارها نشان مي‌دهد که تنها در اروپا، بيش از 60 هزار نفر در تابستان 2022 بر اثر فشار ناشي از گرما جان خود را از دست دادند. در اين قاره که سريع‌ترين گرمايش جهان را داراست در دو دهه گذشته با رشد حدود 30 درصدي آمار مرگ‌ومير مواجه شده است. به‌تازگي گرما ده‌ها هزار نفر را در کشورهاي جنوب شرقي آسيا ازجمله تايلند و بخش‌هايي از آمريکا را به کام مرگ کشاند. در مکه نيز بيش از 1300 زائر طي مراسم حج سالانه جان خود را به دليل گرماي شديد از دست دادند.

امواج گرمايي در اين فرآيند اثرات چشمگيري را بر ابعاد مختلف زندگي بشر به جا مي‌گذارد که از آن ميان مي‌توان به اثرات اقتصادي، اجتماعي، سلامت، آموزش و انرژي اشاره کرد.

رکورد شکني جهاني گرما

تاثير اقتصادي: از منظر اقتصادي، گنبد گرمايي اقتصادي جهاني را به‌شدت تحت تاثير قرار مي‌دهد. يکي از مهم‌ترين نتايج اين گرما پايين آمدن بازدهي کارگران است. زماني که دما به بالاتر از 24 تا 26 درجه سانتيگراد مي‌رسد بازدهي کاري پايين مي‌آيد. در دماي 33 تا 34 درجه بازدهي کار تا 50 درصد نيز کم مي‌شود. در سال 1995، خسارت اقتصادي واردشده به آمريکا به دنيال فشار گرمايي موجود قريب به 280 ميليارد دلار برآورد شد و به نظر مي‌رسد اين رقم با افزايش دما نيز روند افزايشي را طي مي‌کند. پيش‌بيني‌ها حکايت از رشد خسارت‌هاي اقتصادي در سال 2030 تا مرز دو هزار و 400 ميليارد دلار است. علاوه‌براين از دست دادن ظرفيت نيروي کار به دليل قرار گرفتن در معرض گرما منجر به کاهش درآمد بالقوه متوسط معادل 863 ميليارد دلار در سال 2022 شد. اجراي اقدامات ايمني و بهداشت شغلي براي جلوگيري از صدمات ناشي از گرماي بيش از حد مي‌تواند بيش از 361 ميليارد دلار در جهان صرفه‌جويي کند. اين مقدار مي‌تواند از 0.004 درصد از GDP اروپا و آسياي مرکزي تا 0.1 درصد در آفريقا را در برگيرد.

تاثير اجتماعي: درحالي‌که موج گرمايي مي‌تواند هر کسي را تحت تاثير قرار دهد اما هزينه‌هاي واردشده بر افراد به دنبال اين حجم گرمايي به‌طور مساوي تقسيم نمي‌شود. دماي بالا به معناي فقر و بي‌عدالتي بيشتر است. تحقيقات بانک جهاني نشان مي‌دهد که افزايش يک درجه‌اي دماي زمين مي‌تواند به رشد 9.1 درصدي فقط در جهان منجر شود. همچنين افزايش دما باعث افزايش 0.8 درصدي در شاخص نابرابري مي‌شود. طبق آمار منتشرشده توسط سازمان غذا و کشاورزي ملل متحد (فائو)، به‌طور متوسط در يک سال، خانوارهاي روستايي فقير پنج درصد از کل درآمد خود را به دليل افزايش فشار گرمايي نسبت به خانوارهايي که وضعيت بهتري دارند، از دست مي‌دهند.

نابرابري نيز در اين ميان بيشتر مي‌شود؛ چراکه فشار گرمايي، شکاف درآمدي را بين زن سرپرست خانوار و مرد سرپرست به ميزان 37 ميليارد دلار در سال افزايش مي‌دهد.

تاثير روي سلامت و بهداشت: تکرار فصلي گنبد گرمايي فشار قابل‌توجهي را روي ارائه‌دهندگان و سيستم‌هاي خدمات بهداشت و درمان مي‌آورد. تقاضا براي خدمات سرپايي و مراقبتي به‌طور چشمگيري طي امواج گرمايي افزايش مي‌يابد.

با توجه به اينکه نزديک به يک ميليارد نفر در کشورهايي با درآمد کم و متوسط از امکانات بهداشتي با منبع برق نامطمئن يا بدون دسترسي به برق استفاده مي‌کنند، اين بدان معناست که آنها به سرمايش، فن‌ها و يخچال دسترسي ندارند. در بسياري از کشورهاي آسياي جنوبي و کشورهاي جنوب صحراي آفريقا، بيش از يک مرکز از هر 10 مرکز بهداشتي فاقد هرگونه دسترسي به برق است و نيمي از تاسيسات در جنوب صحراي آفريقا نيز برق مطمئني دريافت نمي‌کنند. نظارت جهاني در سال 2021 نشان داد که تنها 35 درصد از تاسيسات بهداشتي داراي خدمات اوليه آب هستند درحالي‌که 20 درصد به آب دسترسي ندارند. گرماي شديد احتمال بيماري‌هاي عفوني ناشي از باکتري‌ها و ويروس‌هاي مقاوم در برابر گرما را گسترش مي‌دهد.

تاثير آموزشي: يادگيري در گرماي شديد دشوار مي‌شود. بسياري از مناطق آسيا و شمال آفريقا در سال 2024 به دليل گرماي شديد تعطيلي مدارس را تجربه کردند که باعث شد ميليون‌ها کودک از مدرسه بازبمانند و شکاف‌هاي يادگيري بيشتر شود. همچنين بدون وجود دستگاه تهويه مطبوع، هر 0.56 درجه سانتيگراد افزايش دما در طول سال تحصيلي، ميزان مفاهيم آموخته‌شده را يک درصد کاهش مي‌دهد.

تاثير روي انرژي: استفاده از وسايل خنک‌کننده برق بيشتري استفاده مي‌کند و حدود 60 درصد از برق جهان در حال حاضر توسط سوزاندن سوخت‌هاي فسيلي توليد مي‌شود که در وهله اول همان منبع انرژي است که تغييرات آب‌وهوايي را هدايت مي‌کند. استفاده بيشتر از سيستم‌هاي تهويه مطبوع سيستم‌هاي برق را در دنيا تحت فشار قرار داده است. سرمايش تقريبا 20 درصد از مصرف جهاني برق را به خود اختصاص مي‌دهد.

 براي مقابله با گرمازدگي چه کنيم؟

پوشيدن لباس هاي نخي، آبرساني به بدن، باز کردن پنجره هاي منزل در ساعاتي مشخص و خوردن برخي صيفي جات و ميوه ها نسخه هايي براي مقابله با گرمازدگي است.

گرمازدگي شديد مي تواند باعث آسيب جدي به مغز و ساير اندام هاي داخلي شود که دانستن روش هاي کنترل آن به مهار اين عارضه در فصل تابستان کمک شاياني مي کند.

آبرساني به بدن

کارشناس تغذيه دانشکده علوم پزشکي اسفراين در اين باره مي گويد: آبرساني به بدن بهترين و حفظ دماي پايين بدن بهترين راه جلوگيري از گرمازدگي است.

فائزه دهک زاده با بيان اينکه 60 درصد وزن بدن انسان از مايعاتي مثل خون و آب ميان بافتي تشکيل شده است، مي افزايد: هنگامي که آب مورد نياز بدن در زمان افزايش دما کاهش داشته باشد و تبادل دما با محيط انجام نشود، در اين صورت بدن مستعد گرمازدگي است.

وي ادامه مي دهد: مصرف آب و مايعات کافي، يک ليوان آب خنک همراه با چند قطره آبليموي تازه، شربت تخم‌شربتي و ريحان، شربت خاکشير و بيدمشک و شربت گلاب براي جلوگيري از گرمازدگي توصيه مي‌شود.

خوردن صيفي جات و ميوه

وي در اين باره مي گويد: هنگام گرمازدگي بسياري از صيفي‌جات مانند خيار، نعناع، ليمو ترش، کاهو، هندوانه، خربزه و توت فرنگي و پياز و کرفس جايگزين الکتروليت‌ها يا مواد معدني از دست رفته بدن خواهند شد که مصرف آن‌ها توصيه مي‌شود.

پوشيدن لباس هاي نخي

يکي ديگر از کارشناس حوزه سلامت در خراسان شمالي مي گويد: الياف مصنوعي گزينه خوبي براي پوشش در فصل تابستان نيست بلکه بايد لباس هاي نخي را که موجب تبخير عرق بدن مي شوند، پوشيد.

علي محبي بيان مي کند: الياف هاي طبيعي عايق حرارت نيستند يعني گرماي بدن را به بيرون منتقل مي کنند و باعث خنکي بدن مي شود.

باز کردن پنجره ها هنگام صبح و شب

محبی یادآور می شود: برای جلوگیری از گرم شدن منزل و محیط کار، پنجره ها را تنها صبح زود و شب باز کنید.

وی می افزاید: ساعات گرم روز پنجره ها را ببندید، حتی پرده ها را بیندازید تا مانع از تابش پرتوهای خورشید شود.

محبی می گوید: همچنین در روزهای گرم از روشن کردن لامپ های رشته ای پرهیز کنید زیراکه گرمای زیادی تولید می کند.

هواشناسی خراسان شمالی اعلام کرده است که تب داغ هوا روزهای آتی تداوم دارد و مردم دمای هوا تا ۴۰ درجه سانتیگراد را تجربه خواهند کرد.

خراسان شمالی در شمال شرق کشور واقع است و ۴۴ درصد از جمعیت آن در مناطق روستایی سکونت دارند.

جهان به‌تازگی از آستانه ۱.۵ درجه سانتیگراد در ۱۲ ماه متوالی عبور کرده و در ماه ژوئن به گرم‌ترین ژوئن در تاریخ تبدیل شده است. این افزایش گرمای شدید نتیجه مستقیم تغییرات اقلیمی ساخت دست بشر است.

گرما بيشتر مي‌شود

دماي 20 شهر استان اصفهان بالاي 40 درجه سانتي‌گراد ثبت شده و طي 24 ساعت آينده نيز شاهد افزايش 2 درجه‌اي دماي هوا هستيم.

وي ادامه مي دهد: همچنين در زمان خواب نيز استفاده از ملافه هايي از جنس پنبه موجب احساس خنکي خواهد شد.

باز کردن پنجره ها هنگام صبح و شب

محبي يادآور مي شود: براي جلوگيري از گرم شدن منزل و محيط کار، پنجره ها را تنها صبح زود و شب باز کنيد.

وي مي افزايد: ساعات گرم روز پنجره ها را ببنديد، حتي پرده ها را بيندازيد تا مانع از تابش پرتوهاي خورشيد شود.

محبي مي گويد: همچنين در روزهاي گرم از روشن کردن لامپ هاي رشته اي پرهيز کنيد زيراکه گرماي زيادي توليد مي کند.

هواشناسي خراسان شمالي اعلام کرده است که تب داغ هوا روزهاي آتي تداوم دارد و مردم دماي هوا تا 40 درجه سانتيگراد را تجربه خواهند کرد.

خراسان شمالي در شمال شرق کشور واقع است و 44 درصد از جمعيت آن در مناطق روستايي سکونت دارند.

پاسخ به 3 سوال مهم درباره پدیده داغ این روزها

هر سال که می‌گذرد، انگار گرمای هوا طاقت فرساتر می‌شود به‌طوری که در همین چند سال گذشته هر سال رکورد گرم‌ترین هوای جهان شکسته شده است و به نظر می‌رسد تابستان امسال باید هر روز منتظر رکورد جدیدی در ثبت دمای زمین باشیم. هفته‌ای که گذشت، دو مرتبه رکورد گرم‌ترین روز تاریخ زمین شکست و دوشنبه ۰.۰۶ درجه سانتیگراد (۰.۱ درجه فارنهایت) گرم‌تر از یکشنبه بود.

داده‌های اولیه کوپرنیک نشان می‌دهد که میانگین دمای جهانی روز دوشنبه ۱۷.۱۵ درجه سانتیگراد (۶۲.۸۷ درجه فارنهایت) بوده است. رکورد قبلی قبل از این هفته فقط یک سال پیش ثبت شد. قبل از سال گذشته، گرم‌ترین روز ثبت‌شده قبلی در سال ۲۰۱۶ بود که میانگین دما در آن ۱۶.۸ درجه سانتیگراد (۶۲.۲۴ درجه فارنهایت) بود.

گرما واکنش سازمان ملل را هم برانگیخته و این سازمان با هشدار درباره گرمای شدید و خطرات آن، فراخوان «دعوت به اقدام» صادر کرده است. در ایران هم از اواخر هفته گذشته تاکنون هشدارهای متعددی درخصوص افزایش دمای هوا منتشر شده و ساعات کاری مجموعه‌های اداری را تحت تاثیر قرار داده است. آن‌گونه که نقشه‌ها نشان می‌دهند گنبد حرارتی خیمه‌زده بر کشور تا روز یکشنبه شرایط سختی آب و هوایی برای ایرانیان خواهد ساخت و پس از آن می‌توان انتظار کمی افت دما داشت. گنبد‌های حرارتی یا گرمایی اگرچه برای ما پدیده جدیدی محسوب می‌شود اما در سال‌های اخیر و با گرم‌تر شدن هوای زمین در برخی نقاط کره خاکی به شکلی سخت‌تر تجربه شده است.

امواج گرمایی به‌عنوان یکی از مهلک‌ترین خطرات طبیعی، خطرات قابل‌توجهی را به همراه دارد. تاثیر این مواج گرمایی بر زندگی انسان‌ها و محیط‌زیست اغلب دست‌کم گرفته می‌شود. اما آنچه مسلم است تغییرات آب و هوایی ناشی از گازهای گلخانه‌ای که به دنبال سوزاندن سوخت‌های فسیلی ایجاد شده‌اند، موج گرما را طولانی‌تر، شدیدتر و دنباله‌دارتر می‌کند.

گنبد گرمایی به‌عنوان یک پدید آب‌وهوایی متشکل از گرمای شدید شناخته می‌شود که وقتی به وجود می‌آید که اتمسفر، هوای گرم را به‌گونه‌ای به دام می‌اندازد که گویی توسط یک درپوش یا کلاه محدود شده است. گنبدهای گرمایی زمانی اتفاق می‌افتند که شرایط جوی با فشار بالا و قوی برای مدت زمان غیرمعمول بیش از دو روز ثابت می‌مانند و از همرفت و بارندگی جلوگیری می‌کنند و هوای گرم را در یک منطقه به دام می‌اندازند. این می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که از آن جمله می‌توان به ناهنجاری‌های دمای سطح دریا و تاثیر پدیده «النینو» اشاره کرد.

الگوهای هوای بالای جو کندتر حرکت می‌کند که توسط هواشناسان به‌عنوان «بلوک امگا» نامیده می‌شود. موج گرمایی که به دنبال پدیده «گنبد گرمایی» رخ می‌دهد، یک موج گرماست که یک دوره طولانی هوای بسیار گرم هم در طول روز و هم در طول شب ادامه‌دار است. این رویداد خطرناک طبیعی می‌تواند پیامدهای اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی گسترده‌ای داشته باشد و نیز سلامت و رفاه انسان را به‌شدت به خطر بیندازد.

شرایط بسیار گرم و مرطوب می‌تواند کشنده باشد؛ چراکه بر تنظیم حرارت بدن انسان تاثیر می‌گذارد. فرآیندی که دمای داخلی بدن را به‌رغم عوامل خارجی به‌طور ایده‌آل بین ۳۶.۵ تا ۳۷.۵ درجه سانتیگراد ثابت نگه می‌دارد. به عبارت دیگر، زمانی که حد آستانه دمایی (دمای ۳۵ درجه سانتیگراد) برای بدن مشخص شود، تعریق برای خنک کردن بدن کافی نخواهد بود. تحقیقاتی که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد نشان داد که تقریبا ۴۸۹ هزار نفر بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ میلادی در دنیا بر اثر گرما جان باخته‌اند.

در آمریکا، موج گرما طی سه دهه گذشته کشنده‌ترین رویداد آب‌وهوایی بوده است. در سایر نقاط جهان هم گرمای شدید منجر به مرگ‌ومیر شمار زیادی از افراد شده است. آمارها نشان می‌دهد که تنها در اروپا، بیش از ۶۰ هزار نفر در تابستان ۲۰۲۲ بر اثر فشار ناشی از گرما جان خود را از دست دادند. در این قاره که سریع‌ترین گرمایش جهان را داراست در دو دهه گذشته با رشد حدود ۳۰ درصدی آمار مرگ‌ومیر مواجه شده است. به‌تازگی گرما ده‌ها هزار نفر را در کشورهای جنوب شرقی آسیا ازجمله تایلند و بخش‌هایی از آمریکا را به کام مرگ کشاند. در مکه نیز بیش از ۱۳۰۰ زائر طی مراسم حج سالانه جان خود را به دلیل گرمای شدید از دست دادند.

رکورد شکني جهاني گرما

امواج گرما معمولا از وجود یک سیستم پرفشار سرچشمه می‌گیرند که به آن «آنتی سیلکون» نیز می‌گویند. این شرایط جوی باعث می‌شود هوای موجود در بالای یک منطقه جغرافیایی تجمع کرده و فشرده شود و درنتیجه باعث افزایش دما و کاهش رطوبت می‌شود. این هوای فشرده به‌عنوان یک گنبد گرمایی عمل کرده و گرمای جذب‌شده را در داخل این فضا به دام می‌اندازد. همزمان سیستم پرفشار هوای خنک‌تر را جابه‌جا کرده و ابرها را پراکنده می‌کند و اجازه می‌دهد نور خورشید بی‌وقفه به زمین برسد.

درنتیجه هوای نزدیک زمین به‌طور مداوم گرم‌تر می‌شود تا زمانی که از دمای متوسط فراتر رود. امواج گرما به‌ویژه در مناطق خشک مانند صحرای جنوبی غربی و در ارتفاعات بالاتر رایج‌تر است، جایی که تشکیل سیستم‌های فشار بالا بیشتر مستعد رخ دادن است. وجود رطوبت در زمین می‌تواند تاثیر گرما را کاهش دهد، دقیقا مانند اینکه چگونه تعریق بدن را از طریق تبخیر خنک می‌کند. با وجوداین هنگامی‌که زمین آبراه‌ها و پوشش گیاهی آب محدودی را حفظ می‌کنند ظرفیت جذب گرما به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و هوا به‌عنوان ابزار اولیه برای حفظ گرما باقی می‌ماند.

اما سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که تغییرات آب‌وهوایی چگونه موج گرما را تشدید می‌کند؟ جهان به‌تازگی از آستانه ۱.۵ درجه سانتیگراد در ۱۲ ماه متوالی عبور کرده و در ماه ژوئن به گرم‌ترین ژوئن در تاریخ تبدیل شده است. این افزایش گرمای شدید نتیجه مستقیم تغییرات اقلیمی ساخت دست بشر است. همان‌طور که انتشار گازهای گلخانه‌ای گرمای بیشتری را در جو به دام می‌اندازد امواج گرما به‌عنوان کشنده‌ترین نوع رویداد شدید آب‌وهوایی طولانی‌تر و داغ‌تر می‌شوند.

مطالعات انجام‌شده از سوی «مرکز توزیع آب و هوای جهانی» (WWA) نشان داد که موج گرمایی که هند و پاکستان را در مارس ۲۰۲۲ تحت تاثیر قرار داد به‌شدت تحت تاثیر تغییرات‌ آب‌وهوایی ناشی از فعالیت‌های انسانی قرار گرفته که حداقل ۳۰ برابر احتمال وقوع آن را افزایش داده است. این مرکز همچنین دریافت که احتماع وقوع موج گرما در سال ۲۰۲۰ که در سیبری رخ داد، به دلیل تغییرات آب‌وهوایی در مقایسه با وقوع طبیعی ۶۰۰ برابر بیشتر است. تغییرات آب‌وهوایی باعث می‌شود امواج گرما در دنیا گرم‌تر و طولانی‌تر شود.

امواج گرمایی در این فرآیند اثرات چشمگیری را بر ابعاد مختلف زندگی بشر به جا می‌گذارد که از آن میان می‌توان به اثرات اقتصادی، اجتماعی، سلامت، آموزش و انرژی اشاره کرد.

تاثیر اقتصادی: از منظر اقتصادی، گنبد گرمایی اقتصادی جهانی را به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. یکی از مهم‌ترین نتایج این گرما پایین آمدن بازدهی کارگران است. زمانی که دما به بالاتر از ۲۴ تا ۲۶ درجه سانتیگراد می‌رسد بازدهی کاری پایین می‌آید. در دمای ۳۳ تا ۳۴ درجه بازدهی کار تا ۵۰ درصد نیز کم می‌شود. در سال ۱۹۹۵، خسارت اقتصادی واردشده به آمریکا به دنیال فشار گرمایی موجود قریب به ۲۸۰ میلیارد دلار برآورد شد و به نظر می‌رسد این رقم با افزایش دما نیز روند افزایشی را طی می‌کند. پیش‌بینی‌ها حکایت از رشد خسارت‌های اقتصادی در سال ۲۰۳۰ تا مرز دو هزار و ۴۰۰ میلیارد دلار است. علاوه‌براین از دست دادن ظرفیت نیروی کار به دلیل قرار گرفتن در معرض گرما منجر به کاهش درآمد بالقوه متوسط معادل ۸۶۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ شد. اجرای اقدامات ایمنی و بهداشت شغلی برای جلوگیری از صدمات ناشی از گرمای بیش از حد می‌تواند بیش از ۳۶۱ میلیارد دلار در جهان صرفه‌جویی کند. این مقدار می‌تواند از ۰.۰۰۴ درصد از GDP اروپا و آسیای مرکزی تا ۰.۱ درصد در آفریقا را در برگیرد.

تاثیر اجتماعی: درحالی‌که موج گرمایی می‌تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد اما هزینه‌های واردشده بر افراد به دنبال این حجم گرمایی به‌طور مساوی تقسیم نمی‌شود. دمای بالا به معنای فقر و بی‌عدالتی بیشتر است. تحقیقات بانک جهانی نشان می‌دهد که افزایش یک درجه‌ای دمای زمین می‌تواند به رشد ۹.۱ درصدی فقط در جهان منجر شود. همچنین افزایش دما باعث افزایش ۰.۸ درصدی در شاخص نابرابری می‌شود. طبق آمار منتشرشده توسط سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو)، به‌طور متوسط در یک سال، خانوارهای روستایی فقیر پنج درصد از کل درآمد خود را به دلیل افزایش فشار گرمایی نسبت به خانوارهایی که وضعیت بهتری دارند، از دست می‌دهند. نابرابری نیز در این میان بیشتر می‌شود؛ چراکه فشار گرمایی، شکاف درآمدی را بین زن سرپرست خانوار و مرد سرپرست به میزان ۳۷ میلیارد دلار در سال افزایش می‌دهد.

تاثیر روی سلامت و بهداشت: تکرار فصلی گنبد گرمایی فشار قابل‌توجهی را روی ارائه‌دهندگان و سیستم‌های خدمات بهداشت و درمان می‌آورد. تقاضا برای خدمات سرپایی و مراقبتی به‌طور چشمگیری طی امواج گرمایی افزایش می‌یابد. با توجه به اینکه نزدیک به یک میلیارد نفر در کشورهایی با درآمد کم و متوسط از امکانات بهداشتی با منبع برق نامطمئن یا بدون دسترسی به برق استفاده می‌کنند، این بدان معناست که آنها به سرمایش، فن‌ها و یخچال دسترسی ندارند. در بسیاری از کشورهای آسیای جنوبی و کشورهای جنوب صحرای آفریقا، بیش از یک مرکز از هر ۱۰ مرکز بهداشتی فاقد هرگونه دسترسی به برق است و نیمی از تاسیسات در جنوب صحرای آفریقا نیز برق مطمئنی دریافت نمی‌کنند. نظارت جهانی در سال ۲۰۲۱ نشان داد که تنها ۳۵ درصد از تاسیسات بهداشتی دارای خدمات اولیه آب هستند درحالی‌که ۲۰ درصد به آب دسترسی ندارند. گرمای شدید احتمال بیماری‌های عفونی ناشی از باکتری‌ها و ویروس‌های مقاوم در برابر گرما را گسترش می‌دهد.

تاثیر آموزشی: یادگیری در گرمای شدید دشوار می‌شود. بسیاری از مناطق آسیا و شمال آفریقا در سال ۲۰۲۴ به دلیل گرمای شدید تعطیلی مدارس را تجربه کردند که باعث شد میلیون‌ها کودک از مدرسه بازبمانند و شکاف‌های یادگیری بیشتر شود. همچنین بدون وجود دستگاه تهویه مطبوع، هر ۰.۵۶ درجه سانتیگراد افزایش دما در طول سال تحصیلی، میزان مفاهیم آموخته‌شده را یک درصد کاهش می‌دهد.

تاثیر روی انرژی: استفاده از وسایل خنک‌کننده برق بیشتری استفاده می‌کند و حدود ۶۰ درصد از برق جهان در حال حاضر توسط سوزاندن سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود که در وهله اول همان منبع انرژی است که تغییرات آب‌وهوایی را هدایت می‌کند. استفاده بیشتر از سیستم‌های تهویه مطبوع سیستم‌های برق را در دنیا تحت فشار قرار داده است. سرمایش تقریبا ۲۰ درصد از مصرف جهانی برق را به خود اختصاص می‌دهد. طبق سیاست‌های فعلی، بین امسال و سال ۲۰۵۰، ظرفیت نصب تجهیزات سرماساز در جهان با رشد سه برابری همراه خواهد بود به‌طوری که از ۲۲ کیلوگرم تیگون (TW) در سال ۲۰۲۲ به ۵۸ کیلوگرم تیگون (TW) در سال ۲۰۵۰ افزایش می‌یابد که معادل ۱۶ میلیارد واحد تهویه هوای متوسط است و منجر به مصرف بیش از دو برابری برق می‌شود.

۱۲ پیشنهاد سازمان ملل برای مقابله با گنبد گرمایی

سازمان ملل پنجشنبه گذشته سندی را منتشر کرد که علاوه‌بر ارائه اطلاعات جامعی پیرامون گنبد گرمایی و اثراتی که بالا رفتن دمای زمین به جا می‌گذارد، به بیان راهکارهای جامعی برای رویارویی با این موج های گرمایی پرداخته است. این سازمان برای مقابله با گنبد گرمایی در جهان راهکارهای مختلفی را ارائه کرده است.

1- افزایش و تقویت سیستم‌های بهداشتی هشدار گرما در 57 کشور که به تنهایی می‌تواند جان 98314 نفر را در سال نجات دهد‌

2- اتخاذ سیاست‌های مبتنی‌بر شواهد، مقررات ارزیابی خطرات چند‌بعدی و اقدامات جامعه‌محور برای محافظت از آسیب‌پذیرترین افراد

3- تقویت طرح‌های حمایت اجتماعی به منظور ادغام اقدامات خاصی که به مقابله با خطرات گرمای شدید کمک می‌کند‌

4- تقویت زودهنگام سیستم‌های هشدار گرما مطابق با هشدارهای اولیه برای همه تا جمعیت‌های در معرض خطر هشدارهای به موقع دریافت کنند که شامل اطلاعاتی درمورد اقدامات حفاظتی برای انجام و منابع کمک است؛ و نیز تقویت ظرفیت های خدمات ملی هواشناسی و آب‌شناسی‌

5- افزایش دسترسی عادلانه به سرمایش کم کربن و افزایش آن شامل سرمایه‌گذاری در استراتژی سه‌گانه سرمایش غیرفعال (طبیعت، طراحی شهری حساس به اقلیم، و سطوح بازتابنده و ساختمان‌های هوشمند)، بهبود بهره‌وری انرژی ساختمان‌ها و تجهیزات خنک‌کننده و حذف تدریجی گازهای گرم‌کننده آب و هوای مورد استفاده در تجهیزات خنک‌کننده، مطابق با تعهد جهانی‌

6- تقویت سیستم‌های بهداشتی و سلامت و عملیاتی کردن برنامه‌های عملیاتی گرمایی مرتبط با سلامت برای آماده‌سازی متخصصان مراقبت‌های بهداشتی برای تشخیص و درمان شرایط مرتبط با گرما و ارائه مراقبت‌های باکیفیت در شرایط اضطراری حاد گرمایی‌

7- توسعه و اجرای کمپین‌های هدفمند آموزش عمومی از جمله برنامه‌های درسی مدارس که آگاهی را در‌مورد خطرات گرمای شدید و اقدامات عملی افزایش می‌دهد‌

8- گسترش و توسعه مکانیسم‌های مالی بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی به منظور حمایت از واکنش اولیه به موج گرمایی با تمرکز بر منابع قابل دسترس در سطح منطقه‌ای‌

9- سرمایه‌گذاری برای بهبود آمادگی اولیه برای مواجهه با موج گرمایی‌

10- بهبود نظارت استاندارد و گزارش عوارض ناشی از گرما، مرگ‌و‌میر و جراحات‌

11- تقویت اقدامات ایمنی و بهداشت شغلی که می‌تواند 361 میلیارد دلار در سال در هزینه‌های پزشکی و سایر هزینه‌ها صرفه‌جویی کند‌

12- کاهش تقاضا برای انرژی خنک‌کننده که می‌تواند قبض‌های برق را برای کاربران نهایی تا یک هزار میلیارد دلار در سال 2050 کاهش دهد‌.

مقالات مرتبط :

گرماي تابستان و بحران کمبود برق

رکورد شکني جهاني گرما

تعطیلی مدارس ، ادارات و بانکها…!