خوب و بد رشد خريد قسطي و اعتباري؟

تعداد وام‌ها و مبلغ سفارش‌هاي خريد اقساطي بيش از 500 و 1000 درصد رشد داشته است.ارزیابی رشد خرید قسطی و وام لندتکها….

آمارهاي پلتفرم‌‌هاي خريد اعتباري و قسطي در ايران نشان مي‌دهد که تمايل ايراني‌‌ها به عضويت در اين پلتفرم‌‌ها روز به‌روز بيشتر شده تعداد وام‌ها و مبلغ سفارش‌هاي خريد اقساطي در دو پلتفرم با سهم بازار بيشتر بيش از 500 و 1000 درصد رشد داشته است.

همچنين بررسي‌‌ها نشان مي‌دهد که مردم اعتبارهاي دريافتي را اغلب براي خريد گوشي، لپ‌‌تاپ و لوازم آرايشي و بهداشتي و پوشاک خرج مي‌کنند. اين اعداد و ارقام در ابتدا از اين جهت که منجر به سهولت دسترسي به منابع مالي و خريد مايحتاج مردم مي‌شود، اميدبخش هستند؛ اما از بعد ديگر و منفي کاهش قابل‌‌توجه قدرت خريد مردم را نشان مي‌دهد.

خوب و بد رشد خريد قسطي و اعتباري؟

ارزيابي رفتار خريد مردم در لندتک‌‌ها

سال‌ها پيش حساب دفتري يکي از روش‌هاي رايج براي خريد و فروش بود؛ اين‌گونه که صاحبان مغازه‌‌ها بين قديمي‌‌ها و معتمدين محل به‌‌صورت قسطي به حساب اعتبار اسمي آنها کالا مي‌‌فروختند.

حالا هم همچنان اين روش در برخي از محله‌‌هاي قديمي پابرجاست، اما در حال حاضر و با گسترش تکنولوژي‌‌ها، حساب دفتري شکل جديدي به خود گرفته و در قالب کسب و کارهايي تحت عنوان لندتک به کاربران خود خدمات خريد اعتباري يا قسطي مي‌دهد.

لندتک از ترکيب دو واژه لند و تک تشکيل شده که اولي به معناي قرض‌‌ دادن و دومي فناوري است.

به عبارت ديگر، اين اصطلاح يک نوآوري فناورانه در حوزه وام‌‌دهي است و شرکت‌هاي لندتک با پشتيباني از انواع وام همچون وام مسکن، وام خودرو يا اعتبار خريد کالا روند و شيوه‌‌ جديدي را در فرآيند وام‌‌دهي ايجاد کرده‌‌اند.

…………………………………………………………………………….

بیشتر بخوانید :سرمايه آزاد – وام آزاد

…………………………………………………………………………….

مي‌توان اواسط دهه 90 را زمان شکل‌‌گيري و شروع به کار پلتفرم‌‌هاي لندتک در ايران دانست و حالا اين کسب و کارها در دو سه سال اخير به جايگاه نسبتا خوبي در جذب کاربر و تقاضا رسيده‌‌اند؛ تا جايي که آمارهاي پلتفرم‌‌هاي خريد اعتباري و قسطي بيانگر افزايش قابل‌‌توجه تمايل به خريد قسطي و پرداخت وام اعتباري است.

گزارش اخير ديجي‌‌کالا نشان مي‌دهد که در سال 1402 ميزان خريد قسطي و اعتباري از اين پلتفرم 472‌درصد و ميزان وام‌‌هايي که براي خريد اقساطي پرداخت شده، 566‌درصد رشد کرده است.

همچنين در سال گذشته در مجموع 182‌هزار و 429 کاربر از ديجي‌‌کالا به‌‌صورت قسطي خريد کرده‌‌اند. علاوه بر اين، گزارش اسنپ‌‌پي به‌‌عنوان بازيگر ديگر اکوسيستم لندتک ايران نشان مي‌دهد که در سال گذشته تعداد کل کاربران فعال در اين پلتفرم، بيش از 3 ميليون و پانصد‌هزار کاربر بوده است.

اين شرکت همچنين از رشد بيش از‌هزار و صد درصدي مبلغ سفارش از طريق سرويس اعتبار اقساطي خود خبر داده است.

علاوه بر اينها، اين گزارش‌‌ها کمترين و بيشترين خريد از طريق اعتبار اقساطي و اولويت‌‌بندي کاربران به خريد اعتباري چه کالاهايي را نيز اعلام کرده‌‌اند که بر اساس گزارش ديجي‌‌کالا گوشي آي‌فون 15 پرومکس، کنسول بازي پلي‌‌استيشن 5 و لپ‌‌تاپ MacBook Pro MRX 43 2023-M۳ Pro گران‌‌ترين کالاهايي هستند که کاربران به‌‌صورت اقساطي خريده‌‌اند.

از سوي ديگر کالاهايي همچون خودکار پنتر، پنير فتا، اسپاگتي زر ماکارون، سيب‌‌زميني و روغن سرخ‌‌کردني به‌‌ترتيب پرطرفدارترين کالاهاي خريد اعتباري بوده‌‌اند.

گزارش اسنپ‌‌پي نيز نشان مي‌دهد که ارزان‌‌ترين خريد از طريق اعتبار اقساطي اسنپ‌‌پي در سال 1402 هم مربوط به خريد اسباب‌‌بازي گربه به ارزش 50هزارتومان و گران‌‌ترين خريد هم مربوط به خريد اقساطي گردنبند تيفاني به ارزش نزديک به 65ميليون‌‌تومان بوده است.

همچنين 44درصد از کاربران اين پلتفرم در سفارش‌‌هاي خود به کالاها و خدمات مرتبط با «زيبايي و سلامت» توجه بيشتري داشته‌‌اند و بعد از آن‌‌، دسته‌ «مد و پوشاک» با 21درصد سهم از کل سفارش‌‌ها دومين رده‌‌ پر تعداد براي کاربران اسنپ‌‌پي بوده است.

دسته‌‌هاي «کالاي ديجيتال»، «طلا و اکسسوري» و «خانه و آشپزخانه» هم به ترتيب 9 درصد، 7‌درصد و 5‌درصد سهم از کل تعداد سفارش‌‌هاي کاربران را به خود اختصاص داده‌‌اند.

باقي دسته‌‌ها هم هرکدام سهم‌‌هايي حدود 2‌درصد و کمتر از آن از کل تعداد سفارش‌‌ها را به خود اختصاص داده‌‌اند.

اين آمار از جهت رشد تقاضا براي لندتک‌‌ها و سهولت دسترسي مردم به اعتبار خبر مثبتي براي اکوسيستم اقتصاد ديجيتال کشور است و لزوم و اهميت حمايت‌‌هاي سياستگذاران را به منظور حمايت از اين کسب و کارها پررنگ‌‌تر مي‌کند.

در مقابل بررسي کالاهاي پر تقاضا براي خريد اعتباري يا قسطي نشان‌‌دهنده اين است که رشد کاربران در لندتک‌‌ها براي دريافت اين خدمات از نظر کاهش قابل‌‌توجه قدرت خريد مردم ناشي از اقتصاد تورمي نگران‌‌کننده است.

صنعتي رو به رشد با بازيگران متنوع

رشد صنعت لندتک در کشور در واقع آينه‌‌اي از رشد تقاضا براي استفاده از اين خدمات است.

اين روند رشد اما در سال‌هاي اخير با چالش‌‌هاي مختلفي از منظر رگولاتوري يا فرهنگ‌‌سازي براي کاربران هم مواجه بوده است. با اين همه رشد صنعت لندتک به ظهور بازيگران جديد و متنوع در آن منجر شده است که خدمات مختلفي را به کاربران ارائه مي‌دهند.

اسنپ‌‌پي در سال 1399 با هدف گسترش فراگيري مالي شروع به کار کرد و دو نوع اعتبار به کاربران خود ارائه مي‌دهد که عبارتند از: اعتبار ماهانه و اعتبار اقساطي. در اعتبار ماهانه کاربر مي‌تواند در طول ماه از خدمات مختلف استفاده کند و هزينه نهايي را در انتهاي ماه پرداخت کند. در اعتبار اقساطي کاربران مي‌توانند هزينه نهايي خريدهاي خود را در 4 قسط بپردازند.

ديجي‌‌پي نيز از خانواده ديجي کالاست که در سال 1397 متولد شده و خريد اقساطي از سال 1398 به سبد پلتفرم آن اضافه شده است و کاربران آن مي‌توانند با ارائه يک برگ چک و بدون نياز به ضامن، اعتباري براي خريد اقساطي از ديجي‌‌کالا دريافت کنند.

وام‌‌هاي اعطايي به کاربران ديجي‌‌پي تا امروز حداقل5ميليون و حداکثر 30 ميليون تومان بوده‌‌اند و کاربران در فرآيندي غيرحضوري مراحل ثبت‌‌نام، ارائه مدارک، دريافت وام، خريد و بازپرداخت اقساط را طي مي‌کنند.

سرويس BNPL (بخر، بعدا پرداخت کن) ديجي‌‌پي از سال گذشته فعال شد و در کمتر از سه هفته به بيش از 27‌هزار کاربر متقاضي اين خدمات، اعتبار اختصاص داده شد. شرکت ازکي‌‌وام هم از ديگر شرکت‌هاي ارائه‌‌دهنده خدمات لندتک است که کاربران مي‌توانند پس از دريافت اعتبار، کالاي مورد نظر خود را از فروشگاه‌‌هاي طرف‌‌ قرارداد ازکي‌‌وام به صورت اعتباري بخرند. در ازکي‌‌وام مي‌توان محصولات مختلف مانند لوازم خانگي، گوشي موبايل، لپ‌‌تاپ و انواع کالاي ديجيتال، بيمه و خدمات را با استفاده از طرح‌‌هاي اعتباري متنوع، بدون نياز به ضامن، به صورت اقساطي خريداري کرد.

به گفته مديران ازکي‌‌وام، روزانه بيش از 10 ميليارد تومان درخواست اعتباري از سوي کاربران دريافت مي‌شود و تاکنون نزديک به 100 ميليارد تومان اعتبار به کاربران اعطا شده است.

همچنين کاربران مي‌توانند از 5 تا 50 ميليون تومان اعتبار دريافت و کالاهاي موردنياز خود را به‌‌صورت اقساطي خريداري کنند. کاربران تارا نيز به‌‌عنوان يکي از پلتفرم‌‌هاي فعال در حوزه لندتک مي‌توانند پس از ثبت‌‌نام براي دريافت اعتبار درخواست دهند، اعتبار خريد اقساطي در تارا بدون سود و کارمزد و مبلغ آن از 500‌هزار تا 5 ميليون تومان تعريف شده است. بازپرداخت نيز در دو قسط و با فاصله زماني يک‌ماهه انجام مي‌شود.

کاربران مي‌توانند با استفاده از اعتبار خود انواع کالا و خدمات را از بيش از 8‌هزار فروشگاه آنلاين و حضوري خريداري کنند. همچنين امکان دريافت فوري تسهيلات بانک ملت تا 100 ميليون تومان بدون ضامن براي کاربران تارا فراهم شده است.

کاربران با استفاده از کيف پول تارا مي‌توانند تا 3‌درصد برگشت نقدي داشته باشند. ديجي‌‌شهر نيز يک شرکت استارت‌آپي متعلق به بانک شهر است که در زمينه‌‌ لندتک فعاليت مي‌کند.

اين شرکت امکان خريد قسطي با دريافت وام کالا را براي کاربران فراهم مي‌کند.

دريافت خدمات خريد اقساطي در ديجي‌‌شهر بدون نياز به ضامن انجام مي‌شود، سقف تسهيلات 200 ميليون تومان و بازپرداخت آن 60 ماهه است.

ميزان دريافت اعتبار به رتبه اعتباري و نوع ضمانت مورد نظر کاربر بستگي دارد. خدمات لندتکي قسطا نيز در قالب يک کارت اعتباري عضو شتاب به نام قسطا کارت در اختيار کاربر قرار داده مي‌شود.

با اين کارت مي‌توان از هر فروشگاه اينترنتي و غيراينترنتي در سراسر کشور خريد کرد و هزينه‌‌ آن را بعدا به صورت اقساطي پرداخت. وام قسطا بدون نياز به ضامن، بسته به رتبه اعتباري کاربر و تنها با ارائه چک يا سفته به فرد تخصيص داده مي‌شود.

اين وام از طريق بانک آينده تامين مي‌شود و سقف آن 20 ميليون تومان و بازپرداخت آن 12 ماهه است. کاربران لندو نيز به‌‌عنوان يکي از پلتفرم‌‌هاي ارائه‌‌دهنده خدمت خريد اعتباري و قسطي مي‌توانند به صورت آنلاين و تنها با ارائه سفته ديجيتال از وام‌‌‌‌هاي اعتباري 30، 40 و 50 ميليون توماني بهره‌‌مند شوند.

اين وام‌‌ها با بازپرداخت 12 ماهه و بدون نياز به چک و ضامن قابل دريافت است و کاربران پس از دريافت وام مي‌توانند انواع کالا و خدمات دلخواه خود مانند کالاهاي ديجيتال، لوازم‌‌خانگي، هتل، بليت، بيمه و… را از فروشگاه‌‌هاي آنلاين طرف قرارداد لندو بخرند.

…………………………………………………………………………….

بیشتر بخوانید : نحوه گرفتن وام از بانک/ ليست وام‌هاي بدون ضامن بانک‌ها

…………………………………………………………………………….

کيپا نيز از ديگر پلتفرم‌‌هاي لندتکي است که شبکه پذيرندگي آن با بيش از 14‌هزار نقطه فروش ارتباط و با چهار بانک بزرگ کشور قرارداد دارد. اين شرکت که در حوزه ارائه خدمات خريد اقساطي کار مي‌کند، تمام مراحل از ثبت ‌‌درخواست و احراز هويت گرفته تا اعتبارسنجي، خريد و امضاي سفته ديجيتال و بازپرداخت اقساط در آن کاملا آنلاين انجام مي‌شود.

وام بانکي يا اعتبار لندتکي؟

با اينکه اين شرکت‌ها توانسته‌‌اند به مردم در خريد قسطي و اعتباري انواع کالاها و خدمات بدون نياز به مراجعه حضوري و در مواردي چک و سفته کمک کنند، اما کاربران لندتک‌‌ها همواره از کارمزد بالاي تسهيلات و اعتبارات گله دارند. با اين حال مردم به دليل هفت خوان رستمي که بانک‌ها براي دريافت وام از شعب ترسيم کرده‌‌اند، ترجيح داده‌‌اند تا لندتک‌‌ها را انتخاب کنند که مسير راحتي براي پرداخت اعتبار و وام دارند حتي اين موضوع محل اختلاف کسب و کارهاي لندتک با رگولاتور نيز است؛ تا جايي که بازيگران اين صنعت از سال گذشته به‌‌عنوان سال چالش‌‌برانگيز با بانک مرکزي ياد مي‌کنند.

لندتک‌‌ها در نيمه دوم سال قبل با ابلاغ دستورالعمل بانک مرکزي ادامه حيات خود را در خطر ديدند؛ زيرا اين بخشنامه آنها را از دريافت کارمزد و واريز اقساط به حساب تسهيلا‌‌ت‌‌يار منع کرده بود.البته با وجود تشديد اعتراض‌‌ها به دستورالعمل رگولاتور قرار شد تا اصلاحاتي در آن لحاظ شود که تاکنون تعيين‌تکليف نشده است. البته در اين مدت کارگروه اقتصاد ديجيتال مصوبه‌‌اي براي کاهش ريسک ارائه خدمات تسهيلا‌‌ت‌‌يارها ارائه کرد که به نظر مي‌رسد آن هم هنوز ابلاغ و اجرايي نشده است.

ارزیابی رشد خرید قسطی و وام لندتکها

تبعيت از نرخ سود 23 درصدي محل اختلاف لندتک‌‌ها با بانک مرکزي است. اين در حالي است که کارمزد وام‌‌ها در پلتفرم‌‌هاي تسهيلات‌‌يار بالاتر از اين ‌درصد است و همين موجب گله کاربران و سنگ‌‌اندازي رگولاتور شده است. در مقابل فعالان صنعت لندتک معتقدند که نرخ واقعي سودهاي دريافتي در پلتفرم‌‌هاي تسهيلات‌‌يار شفاف شده، اين در حالي است که اين نرخ در بدنه سنتي وام‌‌دهي يعني بانک‌ها با ترفندهاي مختلف در قيمت پنهان شده است.

علاوه بر اين، به گفته مديران لندتک‌‌ها اين کسب و کارها توانسته‌‌اند به دليل پراکندگي مناسب در سطح کشور منجر به افزايش فراگير مالي و سهولت دسترسي به منابع بانکي شده و به کساني که تا به حال موفق به دريافت وام نشده‌‌اند، اعتبار داده‌‌اند. با اين حال به نظر مي‌رسد که همچنان اختلاف اين کسب و کارها با بانک مرکزي سر کارمزد پابرجاست و بايد منتظر ماند و ديد که در ماه‌‌هاي آتي چه سرنوشتي در انتظار آنها خواهد بود.ارزیابی رشد خرید قسطی و وام لندتکها…

منبع :دنیای اقتصاد

مقالات مرتبط :

وام 4درصدي واقعي يا رسمي؟ 

پول؛مهم‌ترین بحران حال و آینده استارت‌آپ‌های ایرانی

وام و انواع آن