هوش مصنوعي؛ از ظهور تا مرزبندي
آمادهباش جهان براي هضم يک فناوري انقلابي
بيراه نيست اگر سال 2023 را سال هوش مصنوعي بدانيم. سالي که زمستانش با هيجان معرفي چتجيپيتي گرم شد؛ بهارش با شکوفايي و کشف کارکردهاي جديد براي اين فناوري دنبال شد؛ تابستانش نمايش و بازتابي از اثرات اين فناوري بر زندگي بشر بود و پاييز آن فرصتي براي بازنگري و شفافسازي تمام آن اتفاقاتي بود که در دنياي تحت نفوذ هوش مصنوعي رخ ميداد.2023 سال ظهور یک فناوری انقلابی به نام هوش مصنوعی…
حالا و يک سال پس از فراگيري جدي اين فناوري جنجالي، بشر به درکي نسبي از اثرات خوب و بدي رسيده است که هوش مصنوعي ميتواند بر زندگيمان داشته باشد؛ در نتيجه فصل پاياني سال به فرصت مغتنمي تبديل شد که براي حکمراني بهتر اين فناوري جنجالي، چارچوبهاي مناسبي تعريف شود تا در کشاکش هيجانات آن، گرفتار عواقبي جبرانناپذير نشويم. ديپلو که يک سازمان غيرانتفاعي فعال در زمينه حکمراني اينترنت و سياستهاي ديجيتال است، در واپسين روزهاي سال ميلادي اخير، گزارش کاملي از پيشرفتهاي ديجيتال جهان در سال 2023 منتشر کرد و يکي دوازده فصل آن را به مرور و تجميع اتفاقاتي اختصاص داد که در حوزه هوش مصنوعي رخ داده است.
…………………………………………………………………………….
بیشتر بخوانید :نزدیک شدن هوش مصنوعی به انسان
…………………………………………………………………………….
چهار فصل هوش مصنوعي در سال 2023
عرضه نسخه اوليه چتجيپيتي در ماه نوامبر سال 2022، سرآغازي بر جنجالي بود که شايد کمتر کسي فکرش را ميکرد. اين چتبات مبتني بر هوش مصنوعي با ورود خود چنان شوري در دل فناوريدوستان انداخت که حالا بسياري معتقدند بايد از منظر «انطباق با کاربر»، آن را تاثيرگذارترين ابزار در تمام طول تاريخ فناوري دانست. استقبال چشمگير کاربران از اين ابزار به حدي بود که تعداد کاربران آن ظرف تنها 5 روز از زمان عرضه، از مرز يک ميليون نفر گذشت. اين درحالي است که پلتفرمهايي مانند اينستاگرام و اسپاتيفاي که حالا از جمله محبوبترين پلتفرمها نزد کاربران به حساب ميآيند، براي کسب اين تعداد کاربر، به ترتيب 75 و 150 روز منتظر ماندند.
البته بايد توجه داشت که عرضه چتجيپيتي در سال اخير، نتيجه سلسله تحقيقات و تلاشهايي بود که از سال 1956 در زمينه هوش مصنوعي آغاز شد و با پيشرفتهايي که ظرف يک دهه اخير در زمينه کلاندادهها و قدرت پردازشي سيستمها ايجاد شد، شتاب بيشتري گرفت. پيشرفت علوم مرتبط با شبکههاي عصبي، يادگيري ماشين و مدلهاي زباني بزرگ (large language models) باعث شدند هوش مصنوعي وارد فاز نهايي توسعه شود و نتيجه اين امر ظهور ابزارهايي مانند سيري (Siri)، الکسا و در نهايت چتباتهاي هوشمندي بود که generative pre-trained transformers يا به اختصار GPT نام گرفتهاند.
اين ابزارها در حقيقت قادرند با زباني طبيعي، به انواع سوالهاي کاربران پاسخ دهند و درخواستهاي آنها را انجام دهند و چتجيپيتي يکي از آخرين ابزارهايي است که با تکيه بر اين مفهوم توسعه يافته است. حالا پيشرفتهاي اين چتبات به حدي رسيده که با تقليد از متوني که انسانها در انواع پلتفرمها به اشتراک ميگذارند، روزبهروز شبيهتر به يک انسان واقعي درصدد پاسخ به سوالات و برآورده کردن درخواستهاي کاربران برميآيد.
2023 سال ظهور یک فناوری انقلابی به نام هوش مصنوعی
با اينحال و با گذر از هيجانات اوليه هوش مصنوعي، بهار سال ميلادي گذشته، فرصتي بود تا بشريت درک بهتري از ابعاد مختلف چتجيپيتي و هوش مصنوعي پيدا کند. در اين زمان بود که فرصتي فراهم شد تا برداشتهاي انسانگونهتري از هوش مصنوعي و ابزارهاي مبتني بر آن ايجاد شود و حتي اين گمانهزني مطرح شود که شايد آخرالزمان قرار است به دستان اين فناوري براي بشريت رقم بخورد. روشني فصل بعدي يعني تابستان، فرصتي براي تحليل عميقتر مفهوم اين فناوري فراهم کرد و کارشناسان را بر آن داشت تا با تکيه بر حکمتهاي قديمي، پاسخي براي چالشهاي جدي پيدا شده از قبل هوش مصنوعي پيدا کنند.
در نهايت و در فصل پاياني سال که حالا ديگر هوش مصنوعي به عنوان يک پديده جديد و شگرف مورد پذيرش عمومي قرار گرفته، فرصتي فراهم شد تا توسعه هوش مصنوعي نظاممندتر و در قالب چارچوبهايي دنبال و مسيري براي به حداقل رساندن آسيبهاي احتمالي آن تعريف در پيش گرفته شود. در اين زمان، رهبران کشورها تلاش کردند تا در چارچوب قوانين سرزميني و نشستهاي منطقهاي، اهميت بهبود حکمراني اين فناوري را از ياد نبرند و به سهم خود، بر کنترل آسيبهاي احتمالي و بلندمدت هوش مصنوعي تمرکز کنند.
هوش مصنوعي در سالي که گذشت
با تمام اهميت عرضه چتجيپيتي به عنوان يکي از محبوبترين ابزارهاي مبتني بر هوش مصنوعي در زندگي بشر امروزي، نبايد از اهميت ديگر مدلهاي هوش مصنوعي مولد که در سال اخير معرفي شدند چشم پوشيد. ميدجرني، مدل زباني منبع باز متا با نام Llama، ارني (همان بات عرضه شده توسط بايدو) و بارد و جمناي که توسط گوگل عرضه شدند، همگي نمونههايي از تحول چشمگير هوش مصنوعي در سال 2023 بودند.
در حقيقت امسال پيشرفت هوش مصنوعي چنان سرعت گرفت که ايلان ماسک، چهره نامآشنا و جنجالي دنياي فناوري به همراه بيش از هزار نفر از ديگر رهبران حوزه تکنولوژي، خواستار توقف توسعه بيشتر سيستمهاي مبتني بر هوش مصنوعي شد و بر خطرات جدي احتمالي اين فناوري براي جوامع و آينده بشريت تاکيد کرد.
در نامهاي که اين گروه از فعالان حوزه فناوريهاي ديجيتال به صورت هماهنگ منتشر کردند، به توسعهدهندگان اين فناوري عجيب و جنجالي هشدار داده شد تا دستکم براي شش ماه، از آموزش و توسعه بيشتر سيستمهاي مبتني بر هوش مصنوعي که پيشرفتهتر از GPT-4 باشند، دست بکشند. همزمان با اين موضوع، مناظرات بسياري در حاشيه رويدادهاي مختلف حوزه فناوري شکل گرفت و در آنها، ضمن تاکيد بر مخاطرات هوش مصنوعي، از آن به عنوان تهديدي براي آينده بشريت ياد شد.
پيشرفت هوش مصنوعي در سال 2023 تا حدي پيش رفت که حتي شماري از نويسندگان و مالکان حقوق معنوي، از شرکتهايي مانند OpenAI به جرم نقض حق کپيرايت شکايت کردند. آنها در شکايتهاي خود مدعي شدند که اين ابزارها، بدون کسب اجازه، حجم انبوهي از دادههايي را که مالکيت معنوي آنها در اختيار افراد مشخصي است مورد بهرهبرداري قرار داده و از آنها براي ايجاد خروجيهاي متفاوتي که با خواست کاربر سفارشدهنده متناسب باشد استفاده کردهاند.
در ادامه حتي چتجيپيتي به دليل نگرانيهايي که پيرامون حفظ حريم خصوصي کاربران وجود داشت، براي مدتي در ايتاليا ممنوع شد. نهاد مرتبط با حفاظت از دادههاي کاربران در اين کشور، با هشدار به اوپنايآي، مالک چتجيپيتي پيرامون فعاليتهايش تاکيد کرد که اين شرکت به صورت غيرقانوني اقدام به جمعآوري دادههاي افراد ميکند و همزمان، استانداردهايي که متضمن حفاظت از کاربران زير سن قانوني در استفاده از چنين ابزارهايي باشد را رعايت نميکند. اگرچه در نهايت اين شرکت تلاش کرد تا با اعمال تغييراتي در رويکرد خود، نظارت اين نهاد ايتاليايي را جلب کند، اما همچنان نگرانيهاي زيادي پيرامون حفظ حريم خصوصي در اين ابزارها در ذهن افراد باقي مانده است.
در نهايت حالا و با پيشرفتهاي ايجاد شده، چتجيپي قادر است به جستوجو در فضاي وب بپردازد و به اين ترتيب، آخرين اطلاعات موجود در وب، عکسها، ويدئوها، لينکها و منابع معتبر در پاسخهاي ارائه شده از سوي اين چتبات به کاربران بازتاب پيدا ميکند. اما در ادامه اين پيشرفتها، نگرانيهايي نيز اوج گرفت و ماجراجويي سم آلتمن همراه با اوپنايآي در نهايت به نقطهاي رسيد که دهان کاربران از تعجب باز ماند.
…………………………………………………………………………….
بیشتر بخوانید :چگونه برای کسب و کارمان سرمایه جذب کنیم؟
…………………………………………………………………………….
در نوامبر امسال و با اخراج وي از سوي هياتمديره شرکت، نام او به صدر اخبار دنياي فناوري رسيد و کسي باور نميکرد که به اين سادگي، بنيانگذار اين شرکت پيشرو از کار کنار گذاشته شود. اگرچه در نهايت وي با پادرمياني يا شايد تهديد برخي از چهرههاي با نفوذ دنياي تک به شرکت بازگردانده شد، اما اين گمانهزني مطرح شد که احتمالا وي در حال پيشروي در پروژهاي بوده است که به خلق ابرانسان ميانجامد.
حکمراني هوش مصنوعي
توسعه سريع هوش مصنوعي در سالي که گذشت، زنگ خطر را در بسياري از کشورها به صدا درآورد و کار به جايي رسيد که دولت برخي کشورها، براي ساماندهي و تعيين چارچوبهاي مناسب براي ايجاد حکمراني درست هوش مصنوعي دست به کار شدند. يکي از مهمترين اين اقدامات را بايد صدور دستور اجرايي از سوي بايدن، رئيسجمهور آمريکا در اواخر ماه اکتبر دانست. اين دستور توسعهدهندگان سيستمهاي هوش مصنوعي که ريسکهايي براي امنيت ملي، اقتصاد سلامت عمومي و ايمني آمريکا دارند را ملزم ميکند تا نتيجه تستهاي ايمني را قبل از انتشار عمومي با دولت به اشتراک بگذارند. همچنين طبق دستور اجرايي بايدن آژانسهاي دولتي بايد استانداردهايي براي آزمايش و بررسي ريسکهاي شيميايي، زيستشناختي، راديولوژي، هستهاي و امنيت سايبري تعيين کنند.
توافق اتحاديه اروپا در مورد وضع نخستين قانون هوش مصنوعي را بايد از ديگر گامهاي مهمي دانست که در سال اخير در زمينه بهبود حکمراني اين حوزه برداشته شد. اين توافق که با هدف محدودسازي و کنترل بيشتر شرکتهاي فعال در زمينه توسعه هوش مصنوعي انجام شده بود، بازيگران اين صنعت را ملزم ميکند تا الزامات تعيين شده براي شفافيت در زمينه کارهاي خود را برآورده کنند.
2023 سال ظهور یک فناوری انقلابی به نام هوش مصنوعی
چين را بايد نخستين کشوري دانست که در ماه اوت سال 2023، دستورالعمل اوليهاي را براي کنترل پيشرفت هوش مصنوعي وضع کرد. اين دستورالعمل با اين هدف تنظيم شد که اين اطمينان حاصل شود که توسعه هوش مصنوعي منطبق با ايدئولوژي سوسياليستي پکن پيش برده شود. در اين دستورالعمل تاکيد شده است که خدمات هوش مصنوعي مولد بايد «پيرو ارزشهاي اصلي سوسياليسم» باشد و عليه اقتدار دولت يا نظام سوسياليستي آن اقدامي نکند.
در اين دستورالعمل موقت تاکيد شده است که تمام دادههاي لازم براي آموزش اين مدلهاي هوش مصنوعي بايد از منابعي تامين شوند که از نظر دولت مجاز هستند. سرويسدهندگان نيز بايد درخواست اشخاص براي بررسي يا اصلاح اطلاعات گردآوريشده توسط هوش مصنوعي را بپذيرند.
…………………………………………………………………………….
بیشتر بخوانید :سرمايه آزاد – وام آزاد
…………………………………………………………………………….
در ادامه تلاشهايي که در دنيا براي بهبود حکمراني هوش مصنوعي انجام شد، بايد به تشکيل يک کميته ويژه در سازمان ملل براي نظارت در عملکرد هوش مصنوعي نيز اشاره کرد. در کنار اين مورد رهبران گروه هفت (G7) نيز با برگزاري جلساتي، خواستار ايجاد سازوکاري شدند که به ايمن و قابلاعتماد کردن هوش مصنوعي کمک کند. دولت بريتانيا نيز با تنظيم گزارشي، توانمنديها و خطرات بالقوه هوش مصنوعي را مورد بحث و بررسي قرار داد.
اين گزارش شامل سه بخش اصلي است که از بحث در مورد توانمنديها و خطرات هوش مصنوعي آفلاين تا سال 2025، مطالعه خطرات امنيتي و ايمني فناوري هوش مصنوعي مولد تا سال 2025 و بررسي خطرات آينده توسعه هوشمصنوعي آفلاين تا سال 2030 تشکيل ميشود. در اين گزارش بر نياز به همکاري جهاني براي مديريت خطرات اين فناوري تاکيد شده و همچنين نياز به اقدامات متناسب براي اطمينان از امنيت جهاني در مقابل تهديدات هوش مصنوعي را مطرح کرده است.
حالا سال 2023 در شرايطي به پايان رسيده است که به جرات ميتوان گفت هوش مصنوعي امسال در ادبيات کشورها، به مفهومي پذيرفته و فراگير تبديل شده است. حالا ديگر بايد چتجيپيتي را مترادف هرگونه ارتباطي دانست که بر پايه هوش مصنوعي پيش برده ميشود. درست همانطور که حالا ديگر براي مردم سراسر جهان، گوگل مترداف مفهوم جستوجوي اينترنتي است.2023 سال ظهور یک فناوری انقلابی به نام هوش مصنوعی…
منبع :دنیای اقتصاد
مقالات مرتبط :
قوانین در مواجهه با هوش مصنوعی